Τετάρτη 1 Ιουνίου 2011

"Πρώτα η φωνή, ύστερα ο ρυθμός… τα υπόλοιπα έρχονται μετά" (Paco de Lucia)

Ο ρόλος της κιθάρας στο φλαμένκο, τουλάχιστον όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, είναι αρκετά πρόσφατος.
Το πότε γίνεται η κιθάρα αναπόσπαστο μέρος της τέχνης του φλαμένκο δεν μπορούμε να το καθορίσουμε με ακρίβεια, μιας και ό,τι γνωρίζουμε για την τέχνη αυτή βασίζεται κυρίως σε προφορικές παραδόσεις, οι οποίες τα τελευταία μόνο χρόνια και μέσα από μουσικολογικές έρευνες έχουν αρχίσει να καταγράφονται και να κωδικοποιούνται.
Το βέβαιο είναι ότι η κιθάρα έρχεται στο φλαμένκο αρχικά ως όργανο συνοδείας, αρχικά για τη φωνή και μετά για το χορό.
Αναζητώντας τις αρχαιότερες φόρμες του τραγουδιού, του cante jondo (βαθύ άσμα), όπως η Tona ή η Siguiriya, θα ανακαλύψει κανείς ότι δεν υπήρχε αρχικά συνοδεία κιθάρας αλλά μόνο μια υποτυπώδης ασύμμετρη συνοδεία από παλαμάκια, η οποία σιγά σιγά μάς έδωσε τα διάφορα palos (με τον όρο palo εννοούμε τα διάφορα στιλ μέσα στο φλαμένκο, χορούς και τραγούδια με συγκεκριμένη μετρική αγωγή, ή ακόμα κι ελεύθερα, χωρίς μέτρο).
Βέβαια, στις μέρες μας όλα αυτά έχουν αλλάξει. Ακόμα και η Martinette (μαρτινέτε), μια από τις παλαιότερες φόρμες τραγουδιού χωρίς συνοδεία και χωρίς μέτρο, τραγουδιέται σήμερα με τη συνοδεία της κιθάρας η οποία συχνά χρησιμοποιεί το μέτρο της Siguiriya.
Για τον τραγουδιστή φλαμένκο η κιθάρα είναι το τέλειο όργανο συνοδείας, αφού δημιουργεί ένα συγχορδιακό υπόβαθρο από τη μια αλλά και μια έντονη αίσθηση κρουστού οργάνου από την άλλη, λειτουργώντας έτσι και ως συνδετικός κρίκος μεταξύ του τραγουδιού και του χορού.
Έτσι λοιπόν η σοβαρή μελέτη της κιθάρας φλαμένκο θα πρέπει να περιλαμβάνει τη μελέτη της φόρμας (μετρικής, αρμονικής, μελωδικής) τόσο του τραγουδιού όσο και του χορού, ξεκινώντας από την παραδοσιακή, που αποτελεί και τη βάση, και φτάνοντας στην σύγχρονη.


Ο ρόλος της κιθάρας φλαμένκο και της σωστής γνώσης του ύφους θα πρέπει να αναζητηθεί ανάμεσα στα παραδοσιακά τέσσερα βασικά στοιχεία του φλαμένκο, που είναι:
  • el cante: το τραγούδι, που χρονολογικά και φορμαλιστικά είναι η βάση της τέχνης του φλαμένκο.
  • el baile: ο χορός.
  • el toque: το παίξιμο της κιθάρας.
  • el jaleo: η συνοδεία που περιλαμβάνει τα palmas (παλαμάκια) που κρατούν το μέτρο μέσα από ρυθμικές παραλλαγές και αντιχρονισμούς και τις παραδοσιακές κραυγές ξεσηκώματος κι ενθουσιασμού, όπως τα "ole".
    • http://www.tar.gr/content/content.php?id=69

Δεν υπάρχουν σχόλια: