Δημήτρης Λάγιος

Ο Δημήτρης Λάγιος ήταν Έλληνας μουσικοσυνθέτης. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο στις 7 Απριλίου του 1952 και πέθανε στην Αθήνα στις 9 Απριλίου του 1991, σε ηλικία 39 ετών. Γιος του Σπύρου Λάγιου και της Μαρίας, το γένος Τετράδη, από τη Ζάκυνθο. Μελέτησε πιάνο, κιθάρα και θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο. Δάσκαλοί του ήταν οι συνθέτες Μιχάλης Βούρτσης και Δημήτρης Δραγατάκης. Συνέχισε τις μουσικές σπουδές του στην Αμερική στο πανεπιστήμιο του Ιλινόις, στο Σικάγο (1974-78, ανάλυση της μουσικής με καθηγητή τον Ernest Brown), όπου, παράλληλα, άρχισε να ασχολείται και με την έρευνα για το προεπαναστατικό τραγούδι στην Ελλάδα. Στην Αμερική γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγό του, Πέγκυ Φοινινή.

Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1980 και επιδόθηκε σε εντατική μουσικολογική δραστηριότητα με επίκεντρο την ιδιαίτερη πατρίδα του. Αγάπησε βαθιά τη Ζάκυνθο και την υπηρέτησε με το έργο του. Προς τιμή της μάλιστα ονόμασε την κόρη του Υακίνθη. Η αγάπη του για τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της πατρίδας του (χρώματα, ήχοι) τον οδήγησαν στην έρευνα, τη μελέτη, την καταγραφή και τη διδασκαλία έργων της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής, απ' όπου προέκυψαν κάποιες δισκογραφικές δουλειές και η σύσταση του συνόλου καλλιτεχνών Μουσικό Ασκηταριό, με το οποίο διοργάνωσε Γιορτές Τέχνης και Λόγου στη Ζάκυνθο. Από το Λάγιο ιδρύθηκαν επίσης το Κάλβειο Κέντρο Μουσικών Μελετών και η Κάλβειος Μουσική Σχολή.

Η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του Δημήτρη Λάγιου έγινε το 1975 στο δίσκο Τα Τέσσερα Επαναστατικά Τραγούδια του Ρήγα Φεραίου, σε συνεργασία με τον ιστορικό Γεώργιο Γ. Λαδά, που εκδόθηκε σε 1000 αντίτυπα.

Η πρώτη προσωπική δισκογραφική κατάθεση του Λάγιου ήταν ο δίσκος Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας (1982), σε μελοποιημένη ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη. Το έργο γράφτηκε στο διάστημα 1978-1980, ενώ ίδιος ο ποιητής έδειξε θετική διάθεση για τη συγκεκριμένη μελοποίηση.

Από το 1980 που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, ο Δημήτρης Λάγιος επιδόθηκε στη μελοποίηση μεγάλων ποιητών. Αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας ήταν μια σειρά έργων, όπως οι Ιδανικοί Αυτόχειρες (σε ποίηση Κώστα Καρυωτάκη) και Ψαλμοί (ποίηση Δαβίδ). Το 1983 κυκλοφόρησε δύο λαϊκούς δίσκους, έναν με τη Σωτηρία Μπέλλου με τίτλο Ο Άη Λαός(στίχοι Μιχάλη Μπουρμπούλη) και έναν με τον Αντώνη Καλογιάννη με τίτλο Εδώ που γεννηθήκαμε (στίχοι Φώντα Λάδη). Παράλληλα συνέχιζε τη μελέτη της επτανησιακής μουσικής, καρπός της οποίας υπήρξε μια σειρά σχετικών δίσκων: Λαϊκά τραγούδια της Ζάκυνθος, Του Σολωμού και της Ζάκυνθος, Ζακυνθινές Σερενάδες, Ζακυνθινή Εκκλησιαστική Παράδοση,Ομιλίες (όπως ονομάζεται το ζακυνθινό λαϊκό θέατρο - ανέκδοτο), καθώς και το έργο Του Μαντολίνου με μουσική επτανήσιων συνθετών διασκευασμένη από τον ίδιο για μαντολίνο, με σολίστ το Δημήτρη Μαρίνο. Τα περισσότερα από τα έργα αυτά εκδόθηκαν σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, ενώ κάποια παραμένουν ανέκδοτα.

Το 1985 γνώρισε το δεύτερο μεγάλο έρωτα της ζωής του, την Κύπρο. Από τη μέρα εκείνη και μέχρι το θάνατό του αφιερώθηκε στον τόπο αυτό και έδωσε την ψυχή του για τους αγώνες του Κυπριακού λαού. Μελοποίησε Κυπρίους ποιητές (Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Δημήτρη Λιπέρτη) και με τη μουσική αλλά και τη στάση του βοήθησε στην προβολή και την αντιμετώπιση των προβλημάτων του κυπριακού λαού. Μακροχρόνια ήταν και η συνεργασία του με το κυπριακό φωνητικό και χορευτικό σύνολο «Διάσταση».

Η δραστηριότητα του Λάγιου απλώθηκε και σε πολλά άλλα πεδία. Ίδρυσε το Μουσικό Σχολείο Μυκόνου και το Μουσικό Σχολείο Δήμου Αλίμου, ενώ συμμετείχε στη δημιουργία του πρώτου Λαϊκού Σχολείου Παραδοσιακής Μουσικής με τον Αριστείδη Μόσχο. Ίδρυσε επίσης το σύνολο «Ραψωδοί», παρουσιάζοντας μουσικές εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους και συνέχισε τις εθνομουσικολογικές του έρευνες.

Στη δισκογραφία συνέχισε με τα έργα Σκιές (1987, σε δική του ποίηση) με το φωνητικό σύνολο «Διάσταση», και Έργα για Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων (1989) με την ομώνυμη ορχήστρα του Δήμου Πάτρας, όπου περιλαμβάνονται και μέρη των παλαιότερων έργων του Ολυμπιείον (1986) και Ουράνιος Μύθος (1986). Μεταθανάτια εκδόθηκαν τα χοροδράματαΕρωτική Πρόβα (1991, σε δική του ποίηση και ένα ποίημα του Μάνου Ελευθερίου) και Ίνα Τι (1992, σε ποίηση κυρίως Δαβίδ, βασισμένο στην παραδοσιακή ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική παράδοση), καθώς και οι δίσκοι Ρωγμές (1992) για ορχήστρα νυκτών εγχόρδων και Των Αθανάτων (1994), σε ποίηση απαγχονισμένων Κυπρίων αγωνιστών, σε συνεργασία με τον Κύπριο συνθέτη Μιχάλη Χριστοδουλίδη. Εκτός δισκογραφίας παραμένουν πολυάριθμα φωνητικά έργα σε στίχους δικούς του (Βιασμός αλλήλων - Φωνές παιδιών για την καταστροφή) και Ελλήνων ποιητών (Κάλβος, Καρυωτάκης κ.ά.).

Μερικά χρόνια μετά το θάνατό του (το 1996) εκδόθηκε από τις εκδόσεις Καστανιώτη το λεύκωμα Δημήτρης Λάγιος: Ερωτική Πρόβα στο Θάνατο που περιλαμβάνει 14 πίνακες του ζωγράφου Γιάννη Ψυχοπαίδη (από τη σειρά «Το γράμμα που δεν έφτασε»).

Το 2001, κυκλοφόρησε ποιητική συλλογή του Διονύση Σέρρα, αφιερωμένη στον Δημήτρη Λάγιο και την Κύπρο.

Το 2006 κυκλοφόρησε αφιέρωμα στο Δημήτρη Λάγιο από το ζακυνθινό περιοδικό Επτανησιακά φύλλα (τόμος ΚΣΤ', τεύχος 1-2). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο τουΔιονύση Μπουκουβάλα, "Η πνευματική παρακαταθήκη του Δημήτρη Λάγιου", που περιλαμβάνει μια πρώτη απόπειρα καταγραφής του συνθετικού του αρχείου.