 |
| Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ |
Είναι γενικά γνωστό το ενδιαφέρον των Αράβων για τις επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις που είχαν κατακτηθεί στον ελλαδικό χώρο από τη κλασική αρχαιότητα. Εξάλλου αδιάψευστος μάρτυρας του ενδιαφέροντος αυτού αποτελεί το πλήθος των επιστημονικών και τεχνικών αρχαιοελληνικών έργων τα οποία έχουν διασωθεί μόνο στα αραβικά. Αναφέρουμε ενδεικτικά το «Περί λόγου αποτομής Α΄, Β΄» του Απολλώνιου, τα «Κατασκευή κανονικού επταγώνου», «Ωρολόγιον», «Περί κύκλων εφαπτομένων αλλήλων», «Αρχαί Γεωμετρίας», του Αρχιμήδη, το «Περί πυρείων κατόπτρων» του Διοκλή, τα «Πνευματικά» του Φίλωνα, τρία βιβλία από τα «Μηχανικά» του Ήρωνα, τα βιβλία 4,5,6,7 από «Αριθμητικά» του Διόφαντου, και άλλα.
Η Δύση, όχι μόνο διδάχτηκε να μετρά από τους Άραβες, αφού εφοδιάστηκε απ΄ αυτούς με την πιο απλή ευέλικτη και λειτουργική γλώσσα των αριθμών που επινοήθηκε ποτέ – το Ινδοαραβικό σύστημα αρίθμησης - όχι μόνο ήλθε, μέσω των Αράβων, σε επαφή με την αρχαία Ελληνική σκέψη, αλλά εισήγαγε μέσω αυτών και υψηλή, για την εποχή εκείνη, τεχνολογία. Θα υποστηρίξουμε την τελευταία αυτή θέση με δύο παραδείγματα. Το πρώτο σχετίζεται με την τεχνολογία των γραναζιών και τη διαφορική περιστροφή, και το άλλο με τη τεχνολογία των υδραυλικών ρολογιών και των αυτόματων που τα συνόδευαν.
Επιλέξαμε την τεχνολογία των γραναζιών γιατί οι μηχανισμοί αυτοί παρουσιάζουν αξιόλογη τεχνολογική πολυπλοκότητα. Ειδικά ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, που αντικατοπτρίζει το απόγειο της τεχνολογίας αυτής στον αρχαίο κόσμο, ανάγκασε τους ερευνητές να αναθεωρήσουν ολοκληρωτικά την επικρατούσα εικόνα για τις τεχνικές δυνατότητες μιας ολόκληρης εποχής. Εξάλλου, η επίδραση της τεχνολογίας αυτής μπορεί να ανιχνευθεί μέχρι πολύ πρόσφατα. Ο Price διαπιστώνει την πολύ ισχυρή επίδρασή της μέχρι και την Βιομηχανική επανάσταση, μέσω της τεχνολογίας των ωρολογιακών μηχανισμών του Μεσαίωνα.
Η τεχνολογία των υδραυλικών ρολογιών αποτελεί ένα ιδιαίτερο ορόσημο στην εξέλιξη γενικά της τεχνολογίας, καθώς, εκτός από την υπόδειξη της ώρας, η λειτουργία τους συνοδεύονταν από μυθολογικές και άλλες παραστάσεις (τα πάρεργα), που λειτουργούσαν, ως αυτόματα, υποστηριζόμενα από υδραυλικά, συνήθως, συστήματα. Ο συγχρονισμός των συστημάτων αυτών ήταν πολύ λεπτή υπόθεση. Για την αρμονική τους λειτουργία, ο έλεγχος πάνω στη παραγωγή και τη μεταφορά ενέργειας, ήταν το κρίσιμο ζήτημα.
Η Δύση, όχι μόνο διδάχτηκε να μετρά από τους Άραβες, αφού εφοδιάστηκε απ΄ αυτούς με την πιο απλή ευέλικτη και λειτουργική γλώσσα των αριθμών που επινοήθηκε ποτέ – το Ινδοαραβικό σύστημα αρίθμησης - όχι μόνο ήλθε, μέσω των Αράβων, σε επαφή με την αρχαία Ελληνική σκέψη, αλλά εισήγαγε μέσω αυτών και υψηλή, για την εποχή εκείνη, τεχνολογία. Θα υποστηρίξουμε την τελευταία αυτή θέση με δύο παραδείγματα. Το πρώτο σχετίζεται με την τεχνολογία των γραναζιών και τη διαφορική περιστροφή, και το άλλο με τη τεχνολογία των υδραυλικών ρολογιών και των αυτόματων που τα συνόδευαν.
Επιλέξαμε την τεχνολογία των γραναζιών γιατί οι μηχανισμοί αυτοί παρουσιάζουν αξιόλογη τεχνολογική πολυπλοκότητα. Ειδικά ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, που αντικατοπτρίζει το απόγειο της τεχνολογίας αυτής στον αρχαίο κόσμο, ανάγκασε τους ερευνητές να αναθεωρήσουν ολοκληρωτικά την επικρατούσα εικόνα για τις τεχνικές δυνατότητες μιας ολόκληρης εποχής. Εξάλλου, η επίδραση της τεχνολογίας αυτής μπορεί να ανιχνευθεί μέχρι πολύ πρόσφατα. Ο Price διαπιστώνει την πολύ ισχυρή επίδρασή της μέχρι και την Βιομηχανική επανάσταση, μέσω της τεχνολογίας των ωρολογιακών μηχανισμών του Μεσαίωνα.
Η τεχνολογία των υδραυλικών ρολογιών αποτελεί ένα ιδιαίτερο ορόσημο στην εξέλιξη γενικά της τεχνολογίας, καθώς, εκτός από την υπόδειξη της ώρας, η λειτουργία τους συνοδεύονταν από μυθολογικές και άλλες παραστάσεις (τα πάρεργα), που λειτουργούσαν, ως αυτόματα, υποστηριζόμενα από υδραυλικά, συνήθως, συστήματα. Ο συγχρονισμός των συστημάτων αυτών ήταν πολύ λεπτή υπόθεση. Για την αρμονική τους λειτουργία, ο έλεγχος πάνω στη παραγωγή και τη μεταφορά ενέργειας, ήταν το κρίσιμο ζήτημα.
των:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου