Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013

Η Λογοτεχνία βοηθάει τους ανθρώπους στην κρίση;

Κρίση. Κρίση. 2013. Μια ματιά στο λεξικό, μας ενημερώνει ότι αυτή η λέξη προέρχεται από το ρήμα κρίνω. Χαρακτηρίζει μια ανώμαλη κατάσταση, δύσκολη, επικίνδυνη, κρίσιμη, που εμπεριέχει απειλές για τα εισοδήματα, αλλά και την ύπαρξη των πολιτών, ενώ είναι ικανή για τη δημιουργία χάους και πανικού. Μια ματιά στο κέντρο της Αθήνας, μας αποκαλύπτει «του λόγου το αληθές». Στους κεντρικούς δρόμους, (πόσω μάλλον στους παράδρομους), πολλά μαγαζιά είναι άδεια, προς ενοικίαση. Οι βιτρίνες δείχνουν φτωχότερες, αφού έχασαν λάμψη και ποιότητα. Σε κοντινές αποστάσεις, οι περιφερόμενοι επαίτες, ή οι ανάπηροι, που έχουν καταλάβει σταθερές θέσεις, ζητούν ψιλά. Το ίδιο κάνουν και τα ανερμάτιστα πρεζόνια. «Λίγα ψιλά» παρακαλούν, απλώνοντας την παλάμη. Έγχρωμοι κι, όχι μόνον, ανασκαλεύουν τους κάδους σκουπιδιών.photo: Sarmale / Olga@Flickr
Φορτωμένα καροτσάκια του σούπερ μάρκετ, με ειδών-ειδών λαμαρίνες, άχρηστα ηλεκτρικά είδη, ελατήρια, ταξιδεύουν στις λεωφόρους. Άλλοι συνάνθρωποι χώνονται στα σκουπίδια, προς αναζήτηση τροφής. Μέσα σε αυτήν τη ζοφερή κατάσταση, η χώρα γιορτάζει τη γέννηση του Κυρίου. Πλέον, οι πάχνες ξαναζωντανεύουν, για να προσφέρουν θαλπωρή στους άστεγους, που αναπαύονται κάτω από τις μαρκίζες και τις εσοχές. Οι κατοικίες συνήθως θερμαίνονται με ηλεκτρικές σόμπες, αφού το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στοιχίζουν ακριβά. Τα φτωχότερα σπιτικά καταφεύγουν στα θανατηφόρα μαγκάλια. Κι ενώ ο αριθμός όσων αυτοκτονούν αυξάνεται, προστίθενται, σε αυτόν, τα θύματα από πείνα, κρύο, ανέχεια, αρρώστιες. Και κάτι ακόμα. Το όριο μεταξύ πενίας και πλούτου διευρύνεται, γίνεται χαώδες. Παράδειγμα, τα άδεια ράφια των κοινωνικών παντοπωλείων. Αυτό πού θα οδηγήσει; Όσα και γράψουμε, θα ξεφεύγουν πολλά, αφού η κρίση έχει πλοκάμια, που χώνονται παντού. Κι εδώ, σε αυτό το κρίσιμο σημείο, έρχεται η τέχνη του Λόγου, να σταθεί αρωγός. Τα βασικά της πρόσωπα, το παρηγορητικό και το καταγγελτικό, στέκουν στο πλάι των ανθρώπων που υποφέρουν. Πάντα έτσι συντρέχει, ανοίγοντας τις πύλες του ονείρου και του στοχασμού. Λέγανε οι παλιοί, ότι το σαράντα, ένας αγόραζε ένα λογοτεχνικό βιβλίο και το διάβαζαν δέκα, ή και περισσότεροι, ανταλλάσσοντάς το, με άλλο. Με το φως της λάμπας, ταξίδευαν με τις λέξεις του συγγραφέα. Και μετά, το έπαιρνε κάποιος άλλος, να δραπετεύσει κι εκείνος, από το δράμα του πολέμου.

Σήμερα, δεν πολεμάμε, όπως εκείνοι, όμως οι μέρες μας φέρνουν τη μυρουδιά τους. Μέσα στη μιζέρια και στην αχλή, έρχονται τα βιβλία να μας συμπαρασταθούν. Οι ιδέες πετάνε, από τον ένα μας στον άλλο, προβληματίζουν, χαροποιούν, στεναχωρούν, εκνευρίζουν. Δίνουν αισιοδοξία κι ελπίδα. Και, τέλος, δεν κοστίζουν. Πάμφθηνες είναι. Επομένως, εκτός από παρηγοριά, το διάβασμα προκαλεί τον νου να αντιδράσει στα δεινά που του επιβάλλονται. Τον ερεθίζει να καταγγείλει όσα τεκταινόμενα δεν έχουν τέλος. Να βγάλει την ετυμηγορία για όσους τον έχουν οδηγήσει σε αυτήν, την οδυνηρή κατάσταση. Το βιβλίο, όπως πάντα, γίνεται φίλος, σύντροφος κι οδηγός. Τα μαγικά μονοπάτια της λογοτεχνίας καταλήγουν σε δρόμους, βελτιώνουν την ύπαρξη, εξελίσσουν την ημιμάθεια, βρίσκουν κλειδιά για λύσεις. Δεν είναι τυχαίο πως οι πάγκοι και τα βιβλιοπωλεία πωλούν με πολύ χαμηλές τιμές. Το κέρδος γίνεται θυσία, προκειμένου κλασσικά και σύγχρονα κείμενα να φτάσουν σε μάτια που θα νιώσουν συγκινήσεις κι απολαύσεις. Θα φωτίσουν τα σκοτάδια του κόσμου, οδηγώντας την ανθρωπότητα σε πιο ασφαλείς κι επικοινωνιακές καταστάσεις. Θα οργανώσουν κοινωνικά μοντέλα όπου ο σεβασμός του ατόμου θα υπερβαίνει τους αριθμούς και τις εισπράξεις. Πρέπει όλοι να φροντίσουμε τη διάδοση των βιβλίων. Είναι φτηνά στην αξία τους, αλλά ανεκτίμητα για τον εσωτερικό τους πλούτο. Οργανώνουν το μέλλον και υποσκάπτουν την κρίση.


Δεν υπάρχουν σχόλια: