H Ιστορία του Φλαμένκο

Οι ρίζες του φλαμένκο απλώνονται πίσω 12 αιώνες και σε τέσσερις διαφορετικές κουλτούρες. Άνθισε στην Ανδαλουσία της Ισπανίας στα μέσα του 19ου αιώνα. Χωρίς τις τέσσερις πηγές του το φλαμένκο δεν θα υπήρχε όπως το ξέρουμε σήμερα. Γιατί όμως αυτή η εκφραστική λαϊκή τέχνη αναπτύχθηκε ειδικά σε αυτή την περιοχή;
Η Ιστορία δείχνει μια ασυνήθιστη ανοχή της διαφορετικότητας των πολιτισμών κατά τη διάρκεια της κατοχής της Νότιας Ισπανίας από τους Μωαμεθανούς. Χριστιανοί, Εβραίοι και Μουσουλμάνοι ζούσαν μαζί υπό των Μωαμεθανών για επτά αιώνες και, αν όχι σε απόλυτη αρμονία, τουλάχιστον στις αρχές με πολύ λίγες συγκρούσεις. Σταδιακά, όταν άρχισαν να χάνονται οι πόλεις από τους Μουσουλμάνους, οι ανεπιθύμητοι πληθυσμοί καταδιώκονταν όλο και πιο Νότια. Η Κόρδοβα και η Σεβίλη έπεσαν στης αρχές του 13ου αιώνα, ενώ η Γρανάδα άντεξε μέχρι και το 1492.

Η πιο αγνή και αυθεντική μορφή του φλαμένκο είναι η φωνή, η οποία δεν συνοδεύεται από όργανα. Οι άλλες μορφές έκφρασης του φλαμένκο όπως η κιθάρα, ο χορός και τα κρουστά προέρχονται από το τραγούδι (cante). Παρόλο που πολλοί μη τριγγάνοι διαπρέπουν σε πολλές μορφές του φλαμένκο, το cante ήταν πάντα ‘προνόμιο’ των τσιγγάνων καλλιτεχνών. Οι ανατολίτικες αποχρώσεις του cante jondo (βαθύ τραγούδι) έχουν περάσει από γενιά σε γενιά και μόνο η έντονη και από νεαρή ηλικία επαφή με αυτό το στυλ μπορεί να δώσει στον καλλιτέχνη το ηχόχρωμα και την ικανότητα να αυτοσχεδιάσει μέσα στα όρια της παραδοσιακής φόρμας.

Αρχικά το φλαμένκο, ως το τραγούδι των φτωχών και των εξορισμένων, δεν παρουσιαζόταν σε κοινό που πλήρωνε. Σε κάποιο στάδιο στα τέλη του 18ου αιώνα άρχισε να παρουσιάζεται στις ντόπιες ταβέρνες με τη συνοδεία κιθάρας. Γύρω στο 1850 το φλαμένκο είχε μπει σε πολλές νέες ταβέρνες-καφέ (cafe cantante). Περισσότερος κόσμος το γνώριζε και είχε χάσει την κακή του φήμη. Οι καλλιτέχνες συνέχισαν να είναι χαμηλής κοινωνικής τάξης, αλλά το φλαμένκο άρχισε να έχει θαυμαστές ανάμεσα στους μορφωμένους και τους πλούσιους. Το φλαμένκο με τη συνοδεία κιθάρας και χορού ήταν πλέον αποδεκτό και πιο προσιτό, ενώ οι καλλιτέχνες του είδους ήταν επαγγελματίες. Οι καλλιτέχνες ξέφυγαν από τα οικογενειακά πλαίσια και από τα χωριά τους. Αυτό άλλαξε την πορεία ανάπτυξης της τέχνης αυτής αφού ο τραγουδιστής (cantaor) έπρεπε πλέον να γνωρίζει περισσότερα κομμάτια και τεχνοτροπίες για να ευχαριστεί το αυξανόμενο και απαιτητικότερο κοινό.

Θα μπορούσε κάποιος να πει πως είναι άγνωστη η μελλοντική πορεία του φλαμένκο. Όμως όπως φάνηκε μέσα από τα χρόνια, οι αδύνατες επιρροές δεν θα αντέξουν. Η ουσία της τέχνης του φλαμένκο είναι αρκετά δυνατή για να αντέξει σε πειραματισμούς, να επαναπροσδιοριστεί εν νέου, να αναπτυχθεί και να επιβιώσει.
Pedro Cortes
http://canastero.com
Μετάφραση: Δώρος Δημητρίου

http://www.ispania.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=203:istoria-tou-flamenco&catid=77:musica-baile&Itemid=106