Η τέχνη του φλαμένκο (συνέχεια)

Θα μπορούσαμε αρχικά να τα χωρίσουμε σε δύο βασικές κατηγορίες:

1. Τα palos με "compas": Χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένη μετρική αγωγή (compas). Ο όρος θα μπορούσε να μεταφραστεί ως "πυξίδα" και υπονοεί κυρίως τον μετρικό και ρυθμικό προσανατολισμό, καθώς, όπως θα δούμε παρακάτω, και τη χρήση συγκεκριμένου τρόπου (mode) και συγχορδιών.
2. Τα ελεύθερα palos ή αλλιώς toques libres, χωρίς αυστηρή μετρική αγωγή, που χαρακτηρίζονται τεχνικά κυρίως από τη χρήση συγκεκριμένων τρόπων (modes).

Η βασική ποιότητα που πρέπει να διαθέτει ο κιθαριστής φλαμένκο (άσχετα με το εάν είναι δεξιοτέχνης) είναι η σωστή αίσθηση και τήρηση του ρυθμού και του μέτρου. Δηλαδή στα palos που έχουν compas θα πρέπει να είναι ακριβής στην τήρηση του μέτρου, ενώ στα ελεύθερα palos θα πρέπει να επιλέγει τις φράσεις που είναι χαρακτηριστικές του στιλ.
Εν πάση περιπτώσει, το compas θα μπορούσε να θεωρηθεί το βασικότερο στοιχείο της τεχνικής του φλαμένκο, μιας και είναι κυρίως αυτό που διαφοροποιεί το στιλ του φλαμένκο απ’ όλα τα άλλα.

Ο κιθαριστής διαθέτει τρία βασικά εργαλεία για εκτέλεση:1. Rasgueados (ρασκιάδος): πρόκειται για τα χαρακτηριστικά κτυπήματα. Κατά λέξη, rasgueados σημαίνει "γρατζουνίσματα" (από το ρήμα rasguear που σημαίνει γρατζουνάω) – τα οποία μπορούν κι αυτά με τη σειρά τους να κωδικοποιηθούν ανάλογα με τα ρυθμικά σχήματα που αντιπροσωπεύουν και τα σημεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέσα στο μέτρο, είτε για να γεμίσουν το χρόνο είτε για να τονίσουν. Φυσικά, αποτελούν και το βασικό εργαλείο για συνοδεία του τραγουδιού και του χορού. Στο σημείο αυτό θα μπορούσαν να αναφερθούν και άλλες ειδικές τεχνικές του φλαμένκο, όπως είναι η alzapua (αλσαπούα), η "διπλοπενιά" του αντίχειρα. Αυτές όμως οι τεχνικές θα αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης σε άλλο κεφάλαιο.
2. Falsetas (φαλσέτας): Πρόκειται για σύντομες ολοκληρωμένες φράσεις, για μίνι συνθέσεις θα λέγαμε, που μπορούν να λειτουργήσουν και να ακουστούν αυτόνομα και που βασίζονται στη μετρική αγωγή του εκάστοτε χορού. Εδώ αξίζει να σημειωθεί το εξής: δεν πρόκειται περί παραλλαγών, διότι το compas δεν αποτελεί θέμα αλλά μουσική φόρμα.

• Πρέπει να γνωρίζουμε επίσης ότι η τέχνη του φλαμένκο είναι τέχνη της μικροφόρμας και της οικονομίας. Μια falseta θα πρέπει να είναι μικρής διάρκειας και να τελειώνει τελειώνοντας με κορύφωση στην εκφραστική (πολλές φορές και δυναμική) ένταση.
• Ο αυτοσχεδιασμός είναι σπάνιος: οι falsetas είναι σχεδόν πάντα δουλεμένες πριν την παράσταση. Ίσως να παραλλαχτούν λίγο κάποια ρυθμικά σχήματα, κάποιοι μικροτονισμοί, τρίλιες κ.λπ.
• Οι falsetas τελειώνουν συχνά με remate (ρεμάτε), δηλαδή με μια σύντομη πτωτική φόρμα που συχνά προσφέρεται για επίδειξη δεξιοτεχνίας και αποτελεί το σημείο κορύφωσης της φράσης.

3. Llamadas (λιαμάδας): Πρόκειται για πολύ σύντομα θέματα (μοτίβα), χαρακτηριστικά για το κάθε στιλ (palo), που βασίζονται στη φόρμα του compas και λειτουργούν ως γέφυρα μεταξύ των rasgueados και των falsetas. Πέραν αυτού, χρησιμεύουν και ως γέφυρα μεταξύ του κιθαρίστα και του τραγουδιστή ή του χορευτή.
Llamar σημαίνει στα ισπανικά "κάλεσμα", με το οποίο ο κιθαριστής δείχνει στον τραγουδιστή ότι τελείωσε τη φράση του και  τον καλεί να τραγουδήσει (αντίστοιχη είναι η λειτουργία της Llamada και με τον χορευτή). Οι Llamadas, σε αντίθεση με τις falsetas, συχνά αυτοσχεδιάζονται.
Όταν συνοδεύεται το τραγούδι, ο κιθαριστής συνήθως περιορίζει το παίξιμό του σε rasgueados και Llamadas. Όταν παίζονται falsetas, τότε θα πρέπει να είναι κοντές (μικρές σε διάρκεια) και τέτοιου χαρακτήρα που να μην αποσπούν πολύ την προσοχή από το τραγούδι.
Στο σολιστικό παίξιμο οι falsetas αντικαθιστούν το τραγούδι.

Έτσι λοιπόν μια φόρμα ενός κομματιού σόλο θα μπορούσε να είναι:
Intro (εισαγωγή) --> rasgueados --> Llamada --> falsetas --> Llamada --> falsetas --> Llamada --> rasgueados
Η σειρά και το πλήθος των falsetas μπορούν να διαφέρουν από παράσταση σε παράσταση. Συνήθως ο κάθε έμπειρος κιθαριστής έχει τις δικές του falsetas, αν και μέσα από την παράδοση του φλαμένκο κάποιες θεωρούνται κλασικές.

Σε γενικές γραμμές, τα παραπάνω είναι τα βασικά στοιχεία της φόρμας του φλαμένκο τα οποία σε επόμενα άρθρα θα εξεταστούν ένα ένα ξεχωριστά.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να συστήσω θερμά σε όποιον θέλει να εμβαθύνει σ’ αυτήν την τέχνη, να ακούει όσο περισσότερο φλαμένκο μπορεί και κυρίως τραγούδι. Επίσης, αν είναι δυνατό να γνωρίζει τι λένε οι στίχοι, γιατί εκεί θα ανακαλύψει ορισμένα πολύ δυνατά στοιχεία έκφρασης και υπερβολής που κάνουν την τέχνη αυτή τόσο μοναδική.
http://www.tar.gr/content/content.php?id=69