Ο Εντγκάρ Ντεγκά (Edgar Degas,1834- 1917) έχει θεωρηθεί ως ένας από τους θεμελιωτές του ιμπρεσιονισμού, αν και ο ίδιος απέρριπτε τον όρο αυτό και προτιμούσε να ονομάζει τον εαυτό του ρεαλιστή. Μια μονομανία χαρακτηρίζει την επιλογή των θεμάτων του. Στη ζωγραφική, στο σχέδιο και στη γλυπτική του τα θέματά του είναι ελάχιστα και συνεχώς επαναλαμβάνονται. Ταυτίζεται ιδιαίτερα με το θέμα του χορού, αφού πάνω από τα μισά έργα του παριστάνουν χορεύτριες, ενώ το υπόλοιπο, σε μεγάλο βαθμό, αναφέρεται στο γυναικείο γυμνό.
Όλη η τέχνη του είναι ανορθόδοξη. Ένα γραφικό και περιγραφικό θέμα -χορεύτριες σε στάση ή εν κινήσει- ή ένα καθημερινό θέμα, όπως οι γυναίκες στο μπάνιο, αποκτούν έναν αντισυμβατικό χαρακτήρα. Αυτό γίνεται μέσα από τα πλάνα που επιλέγει για να φτιάξει το θέμα αλλά κυρίως μέσα από την παγωμένη ατμόσφαιρα που καλλιεργεί, την ψυχρότητα που επιλέγει στην αντιμετώπισή του, την αντικειμενικότητα που απελευθερώνει το βίωμα. Πολλοί επικριτές του αντιμετώπιζαν τα έργα του σαν κλινικά συμπτώματα. Τα μοντέλα του -και αυτό ισχύει για το σύνολο του έργου του- φαίνεται ότι δεν έχουν καμία συνείδηση της θέσης τους. “Θέλω να κοιτάζετε μέσα από την κλειδαρότρυπα, το ίδιο κάνω και εγώ” έλεγε ο Ντεγκά στους συνομιλητές του.
Ο Ντεγκά είναι απόλυτα μοντέρνος, γιατί μας θυμίζει τη σύγκρουση που φωλιάζει μέσα στο έργο και βρίσκεται πάντα στη σχέση ανάμεσα στα μέρη και το όλον. Το έργο του χαρακτηρίζεται από μια ένταση που αφορά το πάντοτε τεταμένο. Αυτό στο έργο εκφράζεται μέσα από μερικότητες. Η ένταση στη ζωγραφική είναι τμηματική. Η ισορροπία απλώνεται σε όλο το έργο. Είναι εκτατική. Η απώλεια της έντασης που παρατηρείται σε πολλά σύγχρονα έργα τέχνης οφείλεται κυρίως σε αυτό τον λόγο: στην αδιαφορία για τη σχέση των μερών με το όλο.
Ο Φράνσις Μπέικον παρατηρούσε, πάνω στο έργο του Ντεγκά «Μετά το λουτρό», που απεικονίζει μια γυναίκα να σκουπίζεται μετά το μπάνιο της, το πάνω μέρος της σπονδυλικής της στήλης. Αυτή ήταν σαν να έβγαινε μέσα από το δέρμα της γυναίκας. Ο Ντεγκά την έσπαγε τόσο σαν αυτή να έβγαινε μέσα από τη σάρκα, η οποία δεν την κάλυπτε πλέον αλλά την παρουσίαζε στρεβλωμένη και αφύσικη. Ο Ντεγκά υπήρξε ο καλλιτέχνης του τεταμένου. Ένα κοινότοπο και σχεδόν αδιάφορο θέμα αποκτούσε τη σημασία του μέσα από τον υπερτονισμό ενός αδιόρατου σημείου που τελικά ενεργοποιούσε ολόκληρη τη σύνθεση. Αυτό το γεγονός δημιουργούσε μια σταθερά μέσα στο έργο του.
Ο καλλιτέχνης επαναλαμβάνει τα λόγια του Φρενχόφερ του Μπαλζάκ, που έλεγε ότι ένα χέρι δεν είναι μόνο ένα μέρος του σώματος. Η εμμονή στο τεταμένο της σπονδυλικής στήλης -κοινή παρατήρηση για το ζωγραφικό όσο και για το γλυπτικό του έργο- μας δηλώνει ότι η ένταση μέσα στο έργο απλώνεται σε κάποιο μέρος της επιφάνειας. Ότι κάτι το απόλυτα φυσικό -μια γυναίκα να σκουπίζεται- στη ζωγραφική δεν μπορεί να είναι κάτι το φυσικό. Τα εντασιακά μεγέθη προβάλλουν τμηματικά. Κάποια σημεία του έργου, πολλές φορές αθέατα ή αδιάφορα, εντείνουν τη σύνθεση και τελικά εργάζονται για την ολότητά του. Τα εντασιακά στοιχεία αυτονομούνται και ταυτόχρονα ενεργοποιούν την ολότητα. Η ομορφιά δεν συνδέεται μόνο με την ισορροπία ως αποτέλεσμα αλλά πάντοτε και με την ένταση από την οποία προκύπτει αυτό το αποτέλεσμα. Το έργο γίνεται εντασιακό σε μερικές λεπτομέρειές του. Σε αυτές κορυφώνεται αλλά και εκφορτίζεται. Αυτές τις μερικότητες να ψάξουμε στο έργο του. Ο Ντεγκά είναι μοντέρνος γιατί προχωρεί -και αυτός- στη φάση των σκοτεινών ανακαλύψεων της ζωγραφικότητας που δεν είναι άλλες από μια σειροθέτηση τμημάτων με ποικίλους βαθμούς έντασης.
Γεννήθηκε στο Παρίσι, γιος του τραπεζίτη Ογκύστ και της Σελεστίν. Στα 13 χάνει τη μητέρα του, κάτι που για τον ίδιο ήταν προσωπική τραγωδία, και στα 21, μετά από ολιγόχρονες σπουδές νομικής, μπαίνει στη Σχολή Καλών Τεχνών και παίρνει τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον Λουί Λαμότ, παλιό μαθητή του Ενγκρ. Ένα χρόνο μετά γνωρίζει τον ίδιο τον Ενγκρ και την επόμενη χρονιά, πηγαίνει στην Ιταλία να μελετήσει ζωγράφους της Αναγέννησης. Επισκέπτεται τη Φλωρεντία, τη Νάπολι και τη Ρώμη.
Το 1859 επιστρέφει στο Παρίσι κι ανοίγει ατελιέ. 3 χρόνια μετά γνωρίζει τον Εντουάρ Μανέ, κι επηρεασμένος εντάσσεται στον Ιμπρεσσιονισμό. Το 1870 ξεσπά ο γαλλοπρωσσικός πόλεμος κι επιστρατεύεται για να υπηρετήσει στο πυροβολικό, όπου άρχισε να αναπτύσσει πρόβλημα όρασης. Δύο χρόνια μετά ταξιδεύει στη Νέα Ορλεάνη για να επισκεφτεί συγγενείς και επιστρέφει μετά από ένα χρόνο. Το 1874 πεθαίνει ο πατέρας του, κληρονομώντας του πολλά χρέη, κι έτσι αναγκάζεται να πουλήσει μεγάλο μέρος απ' τη συλλογή του. Το 1880 κερδίζει το σεβασμό και τη καταξίωση όλου του παριζιάνικου καλλιτεχνικού κόσμου.
Από την εποχή εκείνη και ύστερα, καθώς η όρασή του χειροτέρευε, ο Ντεγκά στράφηκε προς τη γλυπτική και τα παστέλ, που δεν απαιτούσαν οξεία όραση. Το 1908, η όρασή του χειροτερεύει και σταματά οριστικά να ασχολείται με την τέχνη. Του κάνουν έξωση από το σπίτι του, και παρά το γεγονός ότι βρέθηκε καινούργιο στούντιο, αυτός συνέχισε να τριγυρνά στους δρόμους του Παρισιού σαν τυφλός Όμηρος. Τέσσερα χρόνια μετά, το Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης αγοράζει το έργο του "Μπαλλαρίνες" ξοδεύοντας ποσό αστρονομικό για την εποχή, και μάλιστα για Ιμπρεσσιονιστικό πίνακα.
Το 1917 πεθαίνει στο Παρίσι, στις 27 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 83 ετών. Τη σορό του συνοδεύουν, μεταξύ άλλων, ο Κλοντ Μονέ κι ο Ζαν Λουΐ Φορέν.
Ο Εντγκάρ Ντεγκά (Edgar Degas,1834- 1917) έχει θεωρηθεί ως ένας από τους θεμελιωτές του ιμπρεσιονισμού, αν και ο ίδιος απέρριπτε τον όρο αυτό και προτιμούσε να ονομάζει τον εαυτό του ρεαλιστή. Μια μονομανία χαρακτηρίζει την επιλογή των θεμάτων του. Στη ζωγραφική, στο σχέδιο και στη γλυπτική του τα θέματά του είναι ελάχιστα και συνεχώς επαναλαμβάνονται. Ταυτίζεται ιδιαίτερα με το θέμα του χορού, αφού πάνω από τα μισά έργα του παριστάνουν χορεύτριες, ενώ το υπόλοιπο, σε μεγάλο βαθμό, αναφέρεται στο γυναικείο γυμνό.
Όλη η τέχνη του είναι ανορθόδοξη. Ένα γραφικό και περιγραφικό θέμα -χορεύτριες σε στάση ή εν κινήσει- ή ένα καθημερινό θέμα, όπως οι γυναίκες στο μπάνιο, αποκτούν έναν αντισυμβατικό χαρακτήρα. Αυτό γίνεται μέσα από τα πλάνα που επιλέγει για να φτιάξει το θέμα αλλά κυρίως μέσα από την παγωμένη ατμόσφαιρα που καλλιεργεί, την ψυχρότητα που επιλέγει στην αντιμετώπισή του, την αντικειμενικότητα που απελευθερώνει το βίωμα. Πολλοί επικριτές του αντιμετώπιζαν τα έργα του σαν κλινικά συμπτώματα. Τα μοντέλα του -και αυτό ισχύει για το σύνολο του έργου του- φαίνεται ότι δεν έχουν καμία συνείδηση της θέσης τους. “Θέλω να κοιτάζετε μέσα από την κλειδαρότρυπα, το ίδιο κάνω και εγώ” έλεγε ο Ντεγκά στους συνομιλητές του.
Ο Ντεγκά είναι απόλυτα μοντέρνος, γιατί μας θυμίζει τη σύγκρουση που φωλιάζει μέσα στο έργο και βρίσκεται πάντα στη σχέση ανάμεσα στα μέρη και το όλον. Το έργο του χαρακτηρίζεται από μια ένταση που αφορά το πάντοτε τεταμένο. Αυτό στο έργο εκφράζεται μέσα από μερικότητες. Η ένταση στη ζωγραφική είναι τμηματική. Η ισορροπία απλώνεται σε όλο το έργο. Είναι εκτατική. Η απώλεια της έντασης που παρατηρείται σε πολλά σύγχρονα έργα τέχνης οφείλεται κυρίως σε αυτό τον λόγο: στην αδιαφορία για τη σχέση των μερών με το όλο.
Ο Φράνσις Μπέικον παρατηρούσε, πάνω στο έργο του Ντεγκά «Μετά το λουτρό», που απεικονίζει μια γυναίκα να σκουπίζεται μετά το μπάνιο της, το πάνω μέρος της σπονδυλικής της στήλης. Αυτή ήταν σαν να έβγαινε μέσα από το δέρμα της γυναίκας. Ο Ντεγκά την έσπαγε τόσο σαν αυτή να έβγαινε μέσα από τη σάρκα, η οποία δεν την κάλυπτε πλέον αλλά την παρουσίαζε στρεβλωμένη και αφύσικη. Ο Ντεγκά υπήρξε ο καλλιτέχνης του τεταμένου. Ένα κοινότοπο και σχεδόν αδιάφορο θέμα αποκτούσε τη σημασία του μέσα από τον υπερτονισμό ενός αδιόρατου σημείου που τελικά ενεργοποιούσε ολόκληρη τη σύνθεση. Αυτό το γεγονός δημιουργούσε μια σταθερά μέσα στο έργο του.
Ο καλλιτέχνης επαναλαμβάνει τα λόγια του Φρενχόφερ του Μπαλζάκ, που έλεγε ότι ένα χέρι δεν είναι μόνο ένα μέρος του σώματος. Η εμμονή στο τεταμένο της σπονδυλικής στήλης -κοινή παρατήρηση για το ζωγραφικό όσο και για το γλυπτικό του έργο- μας δηλώνει ότι η ένταση μέσα στο έργο απλώνεται σε κάποιο μέρος της επιφάνειας. Ότι κάτι το απόλυτα φυσικό -μια γυναίκα να σκουπίζεται- στη ζωγραφική δεν μπορεί να είναι κάτι το φυσικό. Τα εντασιακά μεγέθη προβάλλουν τμηματικά. Κάποια σημεία του έργου, πολλές φορές αθέατα ή αδιάφορα, εντείνουν τη σύνθεση και τελικά εργάζονται για την ολότητά του. Τα εντασιακά στοιχεία αυτονομούνται και ταυτόχρονα ενεργοποιούν την ολότητα. Η ομορφιά δεν συνδέεται μόνο με την ισορροπία ως αποτέλεσμα αλλά πάντοτε και με την ένταση από την οποία προκύπτει αυτό το αποτέλεσμα. Το έργο γίνεται εντασιακό σε μερικές λεπτομέρειές του. Σε αυτές κορυφώνεται αλλά και εκφορτίζεται. Αυτές τις μερικότητες να ψάξουμε στο έργο του. Ο Ντεγκά είναι μοντέρνος γιατί προχωρεί -και αυτός- στη φάση των σκοτεινών ανακαλύψεων της ζωγραφικότητας που δεν είναι άλλες από μια σειροθέτηση τμημάτων με ποικίλους βαθμούς έντασης.
avgi.gr και wikipedia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου