Performance - ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΑΚΚΑΣ -ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣ

Το Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει την performance του Παντελή Μάκκα Το Τέλος της Λήθης, με τη συμμετοχή των ηθοποιών Θεοδώρα Τζήμου και Νέστορα Κοψιδά, σε κοστούμια της Digitaria, τη Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011, στις 21:00. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Η performance θα δοθεί στο χώρο της έκθεσης του Παντελή Μάκκα Κατασκευάζοντας τη Μνήμη μέσω της Κινούμενης Εικόνας, που παρουσιάζεται στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά σε επιμέλεια Ντένη Ζαχαρόπουλου και εντάσσεται στο παράλληλο πρόγραμμα της 3ης Μπιενάλε της Αθήνας ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ (22 Οκτωβρίου-11 Δεκεμβρίου 2011).

Η performance πραγματεύεται το θέμα του ορισμού και της διερεύνησης της κυτταρικής μνήμης και οργανώνεται στο πλαίσιο της έκθεσης, που αποτελεί την πρώτη παρουσίαση καλλιτεχνικής έρευνας στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει και ο Παντελής Μάκκας:  
Σε όλη την ιστορία, ένας αριθμός ατόμων στην επιστημονική κοινότητα, φάνηκε διστακτικός στο να αποδεχθεί ή ακόμα να αναγνωρίσει νέες ιδέες απλώς και μόνο επειδή δεν ήταν σε θέση να τις ταιριάξει στα όρια της περιορισμένης κατανόησή τους σχετικά με το φυσικό κόσμο. Στον τομέα της μεταμόσχευσης, μια ανεξερεύνητη και αμφιλεγόμενη επικράτεια έχει αρχίσει να προκύπτει ως αποτέλεσμα με μια έννοια γνωστή ως κυτταρική μνήμη. Τι είναι η κυτταρική μνήμη, ιδίως σε σχέση με την τεχνολογία της μεταμόσχευσης; Και είναι η κυτταρική μνήμη, στην πραγματικότητα, μια έγκυρη έννοια που αξίζει περαιτέρω διερεύνηση;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

Η καλλιτεχνική έρευνα, που για πρώτη φορά παρουσιάζεται με αυτή την έκθεση στην Ελλάδα, μπορεί να βοηθήσει στην παραγωγή ενός έργου τέχνης που βασίζεται σε μια βαθύτερη ανάλυση απ’ ότι συνήθως, και μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή θεωρίας, προς όφελος των άλλων καλλιτεχνών. Σε κάθε περίπτωση, η έρευνα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το πρακτικό σχεδιασμό και την κατασκευή ενός νέου έργου τέχνης.

Στο έργο του ο Παντελής Μάκκας ασχολείται με ένα θέμα που σε μεγάλο βαθμό κυριαρχεί στη σύγχρονη ζωή. Το ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον, το υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης μεταξύ των κτιρίων στο αστικό περιβάλλον γύρω μας διαβρώνουν τη μνήμη, επομένως και την ύπαρξή μας.


Όπως αναφέρει ο επιμελητής της έκθεσης Ντένης Ζαχαρόπουλος:
“Ο Παντελής Μάκκας είναι μια ιδιότυπη περίπτωση καλλιτέχνη τόσο στα ελληνικά πράγματα όσο και διεθνώς. Με μεγάλο θαυμασμό ανακάλυψα το σημερινό του έργο, που εδώ και κάποια χρόνια συνέλαβε και πραγματοποίησε στην Ολλανδία και το Παρίσι. Το έργο αυτό παρουσιάζουμε συνολικά σήμερα για πρώτη φορά στο Μουσείο Αλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης,  εναποθέτοντας στην έκθεσή του μεγάλες προσδοκίες σχετικά με τη σημασία και το μέγεθος της πρότασης που ολοκληρώνει καλλιτεχνικά και επιστημονικά.
Στα έργα αυτά ο Μάκκας, πέρα από το αναμφισβήτητο ταλέντο και την αισθητική και καλλιτεχνική αρτιότητα που πετυχαίνει με την προσωπική του γραφή, οριοθετεί και εμβαθύνει μια σπάνια πνευματική προσωπικότητα και κοινωνικό μέγεθος. Με ιδιαίτερη χαρά συναντά κανείς ένα νέο καλλιτέχνη που έχει  τόσο ξεκάθαρα αναλάβει μαζί με το έργο του και το μέλημα του ανθρώπου στην εποχή μας. Η ερευνητική διάσταση και συστηματικότητα φέρνουν τον Παντελή Μάκκα κοντά σε διεθνώς σημαντικά επιστημονικά εργαστήρια και ερευνητές χωρίς να αναιρεί από το θέμα που επεξεργάζεται και από την προσέγγιση με την οποία το πλησιάζει, τη συγκίνηση με την οποία αντιμετωπίζει τον άνθρωπο και τη ζωή. Μέσα από τη μελέτη της μνήμης και τις δυσλειτουργίες της, ο Μάκκας θέτει σχεδόν εξ αρχής την οντολογία του σύγχρονου ανθρώπου επί  τάπητος. Με τα ερωτηματικά που θέτει συγκεκριμένα σε άτομα με πραγματικά προβλήματα αναλογίζεται παράλληλα και χωρίς μεγαλοστομία, πάνω στο πλαίσιο της ύπαρξής μας, της συνείδησης και της άνοιας, του εαυτού μας και του κόσμου.
Ψυχική και σωματική μνήμη δομούν, αποδομούν κι αναδομούν αυτό που είμαστε κι αυτό που δεν είμαστε, αυτό που θα μπορούσαμε κι αυτό που δε μπορούμε να είμαστε. Μέσα από μια συνεχή μέριμνα και παρατήρηση του άλλου, ο Μάκκας μας θυμίζει με άμεσο τρόπο, πως κάθε καλλιτέχνης που φτάνει να ολοκληρώσει έργο ουσιαστικό μπορεί να νομίζουμε πως ασχολείται με τον εαυτό του, κυρίως όμως απασχολείται έντονα και συστηματικά με τη μετάθεση αυτού που εννοούμε και καταλαβαίνουμε ως εαυτό σε κάτι άλλο...  Δεν ασχολείται αναγκαστικά με το πενιχρό κι εγωιστικό μας "εγώ", αλλά περιεργάζεται κι εξερευνά απροσπέλαστες περιοχές της ετερότητας κι αντικαθιστά το "κοινότυπο εγώ" με έναν "ιδιότυπο άλλο" που δίνει το λόγο στο έργο του και στην έννοια του ανθρώπου τον οποία μας προτείνει και συνδυαλέγεται πνευματικά και προσωπικά μαζί της.
Χωρίς να θέλω να βγάλω βιαστικά συμπεράσματα ,το έργο του κι η καριέρα του Μάκκα αν είναι σήμερα τόσο σημαντικά είναι γιατί μέσα  από τη στάση του προέχει μια ερευνητική δύναμη και δυναμική που διατρέχουν με ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους τον αχανή χώρο της γνώσης και τα ερωτηματικά που τον ακολουθούν, εστιάζουν στην αγωνία του άλλου και αγκαλιάζουν ένα είδος ανθρώπου που αν και όλοι μας εξορκίζουμε, μοιάζει τελικά να είναι ο πλέον κοντινός και οικείος σε σχέση με αυτό που τείνουμε να είμαστε στο σύγχρονο κόσμο. ΄Ετσι,  εδώ,  όχι χωρίς μια τρυφερή τραγικότητα, ο Μάκκας παρουσιάζει μαζί με τη δύσκολη θέση του "άλλου" την προοπτική που απειλεί οργανικά τη θέση του εαυτού μας σήμερα : τον άνθρωπο χωρίς μνήμη”.


Η μνήμη είναι ένα πεδίο όπου παρελθόν, παρόν και μέλλον συνυπάρχουν στην ίδια χρονική στιγμή. Στην ουσία, η υπενθύμιση της μνήμης είναι μια διαδικασία προσφυγής στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Τη στιγμή που θυμόμαστε μια εμπειρία του παρελθόντος ή του συμβάντος, η μνήμη τίθεται σε λειτουργία και αυτό μας παίρνει από την παρούσα στιγμή στο μέλλον, υποστηρίζει ο Μάκκας. Με την ατομική του έκθεση στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης βάζει μια άνω τελεία στην καλλιτεχνική του έρευνα και μας παρουσιάζει τα αποτελέσματα των τριών τελευταίων χρόνων.
Αυτό το θέμα δεν επαναλαμβάνεται μόνο σε μια προσωπική ερμηνεία στην οπτική γλώσσα του Μάκκα, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζει τις δομές αυτών των εικόνων και εγκαθιστά το έργο του.

Προς το παρόν  δουλεύω κυρίως με εγκαταστάσεις βίντεο/φιλμ. Τελευταία έργα μου ήταν το αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου έρευνας σε αμνησία, απώλεια μνήμης, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο η μνήμη λειτουργεί σε άτομα με σωματικά και εγκεφαλικά προβλήματα. Στόχος μου είναι να συλλάβω τον τρόπο με τον οποίο η εικόνα έρχεται σε επαφή με τη μνήμη - ποιο είναι το διάστημα μεταξύ της μνήμης του εγκεφάλου και της μνήμης του σώματος - και πώς η μνήμη κατασκευάζεται από τις εικόνες που βιώνουμε, καταλήγει ο Παντελής Μάκκας.


Blank Slate

Τι είναι μια εικόνα; Μπορεί μια φωτογραφία να έχει υπόσταση, όπως ακριβώς και το άτομο που αναγράφεται στη φωτογραφία; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα βαθιά ερωτήματα τα οποία τα παιδιά των οκτώ, εννέα και δέκα ετών κατάφεραν να απαντήσουν με μεγάλο πνεύμα σε αυτήν την ταινία. Τρία παιδιά μιλούν με τη δημοσιογράφο Corinne Moutout σχετικά με το ρόλο της κινούμενης εικόνας και της φωτογραφίας στην ανάπτυξη της ανθρώπινης μνήμης, ένα θέμα που επαναλαμβάνεται συνεχώς στη δουλειά του Μάκκα. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολύ απλά, αλλά κρύβουν σύνθετα φιλοσοφικά ζητήματα για το χρόνο και το χώρο, την τέχνη και τη ζωή. Στο Blank Slate ο Μάκκας συνεχίζει το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ France/tour/detour/deux/enfants (1977) από τον σκηνοθέτη Jean-Luc Goddard που αμφισβήτησε κριτικά δύο παιδιά για συναφή θέματα. Εν τω μεταξύ, ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά αποκτούν πληροφορίες και ιδέες έχει αλλάξει πάρα πολύ. Ενώ στη δεκαετία του 1970 ήταν εξαρτημένα από το σχολείο, από τους γονείς, την τηλεόραση και τη φαντασία τους, το 2011 χρησιμοποιούν επίσης το διαδίκτυο. Μήπως αυτό σημαίνει ότι  χειρίζονται τις πληροφορίες με διαφορετικό τρόπο; Μήπως δεν τολμούν πλέον να βασιστούν στη φαντασία τους, ή μήπως στην πραγματικότητα σημαίνει ότι είναι σοφότερα από τους συμμαθητές τους του 1977;

Video, HD, 43 min, color, sound
With: Corinne Moutout, Augustin Arnal, Rachel Boa, Ulysse Arnal
Camera-Sound-Editing-Production: Pantelis Makkas
Written and Directed by Pantelis Makkas
2010


Mono Logue

H M. και Clive Wearing έχουν μία από τις πιο σοβαρές περιπτώσεις αμνησίας που έχει ποτέ παρατηρηθεί. Ο H.M. έχει ακολουθηθεί για περισσότερα από 40 χρόνια από το κόσμο της έρευνας και οι δύο τους, αποτελούν θέμα δεκάδων επιστημονικών δημοσιεύσεων, βιβλίων και βίντεο ντοκιμαντέρ.
"Mono Logue" είναι ένα βίντεο έρευνας που αποτελείται από ένα λεπτό διάλογου μεταξύ δύο ανθρώπων κάθε φορά. Σχεδόν είκοσι άτομα -ηθοποιοί, χορευτές, σκηνοθέτες, παραγωγοί ραδιοφώνου, τραγουδιστές- επαναλαμβάνουν το ίδιο κείμενο. Όλοι τους κατέχουν μια ισχυρή σωματικά μνήμη, ενώ το κείμενο προέρχεται από την απόλυτη εγκεφαλική εκκένωση.
   
Video, HD, 16:30 min, color, sound
With: Alexadra Paulidou, Anna Karamitsou, Antonis Fragakis, Konstantinos Avarikiotis,
Dimitris Daskas, Vangelis Hatzinikolaou, Theodora Tzinou, Maria Panourgia, Nestor Kopsidas, Pantelis Makkas, Roxani Zogana, Kiara Karadima, Paris Tselios, Angelos Petroutsas, Maria Kllimani, Kallirroe Myriagou
Camera-Sound-Lights-Editing-Production: Pantelis Makkas
Written and Directed by Pantelis Makkas


Dissertortion

Το Dissertortion πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζεται η μνήμη από τη μετάδοση του μηνύματος, δηλαδή το πώς ένα μήνυμα διαστρεβλώνεται και ποιος είναι ο ρόλος της μνήμης σε αυτή τη διαδικασία. Υπενθυμίζει το παιχνίδι των παιδιών του Χαλασμένου Τηλεφώνου (Κινέζικοι Ψίθυροι), όπου η μνήμη της φράσης αλλάζει τελικά την έννοια της.
Το βίντεο δείχνει μια γυναίκα (Θεοδώρα Τζήμου) που παρακολουθεί την αμερικανική ταινία Blue Velvet του David Lynch, στο αγγλικό πρωτότυπο του, σε μια οθόνη τηλεόρασης. Η γυναίκα διαβάζει φωναχτά τους ελληνικούς υπότιτλους ολόκληρης της ταινίας, ο θεατής έχει τη δυνατότητα να ακούσει το πρωτότυπο soundtrack και τα λόγια της ηθοποιού κατά την ανάγνωση. Το αρχικό μήνυμα που έρχεται από την τηλεόραση περνά από την ηθοποιό και τελικά έρχεται στον θεατή.

Video, 01:46:00 min, Color, Sound
With: Theodora Tzimou