Αφιέρωμα στον Κώστα Γαβρά στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος 29 Ιανουαρίου έως 6 Φεβρουαρίου 2013

 

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα πλήρες αναδρομικό αφιέρωμα στον μεγάλο Έλληνα δημιουργό Κώστα Γαβρά. Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, το Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Τμήμα Κινηματογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Στόχος του αφιερώματος είναι να γνωρίσουμε το πλήρες έργο του Έλληνα σκηνοθέτη, να δούμε κάτω από ποιες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες διαμορφώθηκε η φιλμογραφία του, και να κατανοήσουμε σε βάθος την πολιτική διάσταση του έργου του. Για τον σκοπό αυτό, ο Κώστας Γαβράς θα βρίσκεται στην Αθήνα το διάστημα 29 έως και 31 Ιανουαρίου.

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει:

-Ταινία έναρξης του αφιερώματος το Διαμέρισμα δολοφόνων (Compartiment Tueurs, 1965). Την ταινία θα προλογίσει ο Κώστας Γαβράς. Είσοδος μόνο με προσκλήσεις.

-Προβολή της πλήρους φιλμογραφίας του δημιουργού (δεκαεπτά μεγάλου μήκους ταινίες και μια μικρού μήκους), οι οποίες θα προβληθούν με ελληνικούς υπότιτλους.

-Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης ανοιχτή για το κοινό με κεντρικό ομιλητή τον Κώστα Γαβρά στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου. Και αμέσως μετά, θα προβληθεί η ταινία Κατάσταση Πολιορκίας (Etat de Siege, 1972), την οποία και θα προλογίσει ο σκηνοθέτης.

-Masterclass του Κώστα Γαβρά στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου.

Το masterclass απευθύνεται σε σπουδαστές κινηματογράφου & επικοινωνίας και επαγγελματίες του χώρου.

Οι ταινίες

«Το πιο επαναστατικό πράγμα είναι να απευθυνθείς στο ευρύτερο κοινό,

κάνοντας όσο το δυνατόν λιγότερους συμβιβασμούς»

Κώστας Γαβράς

Ενώ η τελευταία ταινία του Το Κεφάλαιο (Le Capital, 2012), προβάλλεται ήδη στις αθηναϊκές αίθουσες από την Odeon, το αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη θα προβάλλει για πρώτη φορά στην Ελλάδα το σύνολο σχεδόν του έργου του, από την αρχή της φιλμογραφίας του στην Γαλλία με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του το Διαμέρισμα δολοφόνων (Compartiment Tueurs, 1965), μέχρι τον Παράδεισο στη Δύση (Eden is West, 2009), μέρος του οποίου γυρίστηκε στην Ελλάδα. Το Διαμέρισμα δολοφόνων (Compartiment Tueurs, 1965), είναι βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Σεμπαστιάν Ζαπριζό, και πρόκειται για μια αστυνομική έρευνα δολοφονιών με μεγάλη δόση σασπένς και έκδηλη την αγάπη του Κώστα Γαβρά για τα αμερικανικά film noir. Ακολουθεί το Μακί, τα λιοντάρια της κολάσεως (Un homme de trop, 1967), μια ταινία για το πού αρχίζει και το πού τελειώνει η προδοσία εν καιρώ πολέμου μέσα από τις περιπέτειες διάσωσης δώδεκα Γάλλων αιχμαλώτων στρατιωτών σε γερμανικό στρατόπεδο. Φυσικά, θα δούμε την βασική τριλογία πολιτικού κινηματογράφου του Κώστα Γαβρά, με τον Υβ Μοντάν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και στις τρεις ταινίες: το πολυβραβευμένο και οσκαρικό Z (1969), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού με αφορμή την δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963. Ακολουθεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας, Η Ομολογία (L’ Aveu, 1970), με θέμα την σύλληψη ενός αξιωματούχου στην Ανατολική Ευρώπη (βασισμένη στην αληθινή ιστορία εμπλοκής σε μια δίκη εκκαθάρισης το 1951 του κομμουνιστή Άθουρ Λόντον), ενώ η τριλογία κλείνει με την Κατάσταση Πολιορκίας (Etat de Siege, 1972), η οποία εμπνέεται από τα αληθινά γεγονότα συμπλοκής της δικτατορίας με την άκρα Αριστερά στην Ουρουγουάη. Αμέσως μετά, με το Ειδικό δικαστήριο (Section speciale, 1975), ο Γαβράς στρέφεται για πρώτη φορά θεματικά στην Γαλλία, με μια ιστορία (βασισμένη σε αληθινά γεγονότα) πολιτικής δίωξης Γάλλων ιδεολόγων για την δολοφονία ενός Γερμανού αξιωματικού του ναυτικού στο κατεχόμενο Παρίσι.

Αμέσως μετά, με την Λάμψη μιας γυναίκας (Clair de femme 1979), ο Κώστας Γαβράς στρέφεται στη συνάντηση δυο τραγικών προσώπων, η οποία για πρώτη φορά δεν έχει καμία πολιτική διάσταση. Πρόκειται για την ερωτική συνάντηση ενός άνδρα (Υβ Μοντάν), ο οποίος προσπαθεί να συνέλθει από το θάνατο της γυναίκας του, με μια γυναίκα (Ρόμι Σνάιντερ) , η οποία πενθεί για το χαμό της κόρης της. Ακολουθεί η πρώτη αμερικανική παραγωγή του Γαβρά, το βραβευμένο με Όσκαρ σεναρίου Ο Αγνοούμενος (Missing, 1982), με τον Τζακ Λέμον και την Σίσι Σπέισεκ, και θέμα την εξαφάνιστη ενός Αμερικανού ακτιβιστή σε μια χώρα της Λατινικής Αμερικής υπό στρατιωτικό καθεστώς. Το παλαιστινιακό ζήτημα έρχεται στο προσκήνιο μέσα από το Hanna K. (1983), ενώ στην Οικογενειακή Υπόθεση (Conseil de famille, 1986) ο Κώστας Γαβράς στρέφεται για πρώτη φορά στην κωμωδία μέσα από την ιστορία επανένταξης ενός οικογενειάρχη διαρρήκτη (Τζόνι Χάλιντέι) ύστερα από την αποφυλάκισή του. Ξανά και πάλι στις ΗΠΑ με το Το στίγμα της προδοσίας (Betrayed, 1988), όπου μια πράκτορας του FBI (Ντέμπρα Γουίνγκερ) καταφέρνει να διεισδύσει σε μια ρατσιστική οργάνωση τύπου Κου Κλουξ Καν, ενώ επί αμερικανικού εδάφους διαδραματίζεται και το Μουσικό κουτί (Music box, 1989) με την δικηγόρο Τζέσικα Λανγκ να προασπίζεται τον Ούγγρο μετανάστη πατέρα της, ο οποίος κατηγορείται για συνεργασία με τους ναζί στον β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Ακολουθεί η Μικρή Αποκάλυψη (Le Petite Apocalypse, 1993), μια κωμωδία με έντονο το στοιχείο του κυνισμού με τον Τσέχο σκηνοθέτη Γίρι Μένζελ στον ρόλο ενός παράνομου συγγραφέα από την πρώην κομμουνιστική Πολωνία, ο οποίος προσπαθεί να δημοσιεύσει τα ανέκδοτα έργα του. Μια ακόμη ‘ανάγνωση’ των ΗΠΑ και των αμερικανικών μίντια δια χειρός Γαβρά έρχεται με το Mad City (1997), όπου ο Ντάστιν Χόφμαν ως τηλεοπτικός ρεπόρτερ καλύπτει ζωντανά την ομηρία μαθητών σ’ ένα Μουσείο Φυσικής ιστορίας κάπου στην Καλιφόρνια από έναν απολυμένο φύλακα. Η αρχή του νέου millennium βρίσκει τον Κώστα Γαβρά να υπογράφει το Αμήν. (Amen., 2003) και να στρέφει το ενδιαφέρον του στα ολοκληρωτικά συστήματα εξουσίας του Ναζισμού και της παπικής εκκλησίας. Στη συνέχεια, με την μαύρη σάτιρα Το τσεκούρι (Le Couperet, 2005), ο Γαβράς πιάνει επακριβώς τον παλμό μιας άκρως ανταγωνιστικής σύγχρονης Ευρώπης, προμηνύοντας το ανελέητο πρόσωπο του καπιταλισμού που την κυριεύει, μέσα από την ιστορία ενός απεγνωσμένου ανέργου ο οποίος εξελίσσεται σε μεθοδικό δολοφόνο. Τέλος, στο Παράδεισος στη Δύση (Eden is West, 2009), θα θυμηθούμε το πώς χειρίστηκε το επίκαιρο, την τελευταία δεκαετία, ζήτημα της συσσωρευμένης παράνομης μετανάστευσης στην Ευρώπη.

Επίσης, στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθεί και η πρώτη μικρού μήκους του Κώστα Γαβρά, Les rates (1958).

O Κώστας Γαβράς για τον ρόλο των Ταινιοθηκών

«Μέρος της δουλειάς της Ταινιοθήκης είναι να φέρει το κοινό ξανά στις αίθουσες»

Κώστας Γαβράς

«Όταν ο Ανρί Λανγκλουά ίδρυσε την Cinémathèque française, η βασική του μέριμνα ήταν να διατηρήσει τις παλιές ταινίες μεταφέροντάς τες σε πιο μόνιμο υλικό. Σήμερα κανείς δεν καταστρέφει ταινίες. Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι είναι πολύτιμες, και έτσι σώζονται οι παλιές ταινίες. Το πρόβλημά μας σήμερα είναι διαφορετικό – να σώσουμε το κοινό! Χάνουμε τους σινεφίλ. Οι άνθρωποι βλέπουν ταινίες στην τηλεόραση κάτι που εγώ θεωρώ φρικτό. Μέρος της δουλειάς της Ταινιοθήκης είναι να φέρει το κοινό ξανά στις αίθουσες. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα πάνω στο οποίο δουλεύαμε για όσο διάστημα ήμουν επικεφαλής της Ταινιοθήκης… Για μένα, η Cinémathèque française ήταν ένα είδος Παρθενώνα του κινηματογράφου. Έλεγα συχνά ότι πρέπει να σώσουμε την Cinémathèque française, γιατί σε πενήντα ή εκατό χρόνια, οι άνθρωποι θα έρθουν να δουν αυτές τις ταινίες. Τα παραδείγματα μου έρχονταν εύκολα. Μπορούσα να τους θυμίζω ότι για είκοσι πέντε αιώνες οι άνθρωποι έρχονταν να δουν τα ελληνικά μάρμαρα. Οι Γάλλοι σέβονται πολύ την ελληνική κουλτούρα και ήταν εύκολο να δεχτούν αυτή την ιδέα».

Απόσπασμα από συνέντευξη του Κώστα Γαβρά στον Dan Georgakas, η οποία δημοσιεύτηκε στην μονογραφία «Κώστας Γαβράς» (επιμέλεια: Ηλίας Κανέλλης, εκδ. Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2001), με αφορμή το αφιέρωμα στον Κώστα Γαβρά που έγινε στις 29/11-5/12 στην Αθήνα και στις 6-12/12 στη Θεσσαλονίκη.

Ο Κώστας Γαβράς διετέλεσε πρόεδρος της Cinémathèque française το διάστημα 1981-1986, καθώς και το διάστημα 2007 έως και σήμερα.

Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης

Η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με τίτλο «Ταινιοθήκες: Το μέλλον του παρελθόντος μας;» θα γίνει στην Ταινιοθήκη την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου στις 19.30, με κεντρικό ομιλητή τον Κώστα Γαβρά, ο οποίος θα μας μιλήσει για Το παράδειγμα της Γαλλίας (The French Connection). Τον κ. Γαβρά θα πλαισιώσουν Έλληνες σκηνοθέτες και επαγγελματίες του χώρου, προκειμένου να συζητηθεί με το κοινό το θέμα του εκπαιδευτικού ρόλου των Ταινιοθηκών ως θεματοφύλακες της εγχώριας κινηματογραφικής πολιτιστικής κληρονομιάς και το μέλλον τους απέναντι στις προκλήσεις της νέας ψηφιακής εποχής (συνθήκες φύλαξης συντήρησης και προώθησης των αρχείων, αλλά και προσβασιμότητα στις ταινίες).

Αμέσως μετά την συζήτηση, θα προβληθεί η ταινία του Κώστα Γαβρά, Κατάσταση Πολιορκίας (Etat de Siege, 1972), την οποία και θα προλογίσει ο σκηνοθέτης.

Η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης θα είναι ανοιχτή για το κοινό.

Masterclass

Τέλος, στο πλαίσιο του αφιερώματος ο Κώστας Γαβράς θα πραγματοποιήσει ένα masterclass με τίτλο «Η τέχνη του σκηνοθέτη», το οποίο θα γίνει την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου στις 10.30 π.μ. στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών.

Το masterclass απευθύνεται σε σπουδαστές κινηματογράφου & επικοινωνίας και επαγγελματίες του χώρου.

Μέσα στις επόμενες ημέρες θα ακολουθήσει αναλυτικότερο δελτίο τύπου για τις ταινίες του αφιερώματος, το πρόγραμμα προβολής, καθώς και λεπτομέρειες για τους ομιλητές της στρογγυλής τραπέζης.

Φωτογραφικό υλικό για το αναδρομικό αφιέρωμα στον Κώστα Γαβρά θα βρείτε στο link: http://www.sendspace.com/folder/79j4rr