Η θέση της γυναίκας στον ισλαμικό κόσμο δεν αλλάζει εύκολα. Τσαντόρ - μαντήλια, φερετζές, για τις μουσουλμάνες γυναίκες, η κάλυψη του κεφαλιού και του προσώπου, είτε είναι εξαναγκαστική είτε οικειοθελής, "συμβολίζει έναν τρόπο ζωής και δεν είναι απλώς μια θρησκευτική υποχρέωση", όπως σημειώνει η Ζοζέτ Αλιά σε άρθρο της στη "Νουβέλ Ομπσερβατέρ", που τονίζει επίσης: "Και η επιμονή των φανατικών ισλαμιστών να την επιβάλουν πηγάζει από τη θέλησή τους να ξαναβάλουν τις γυναίκες στη θέση τους -εκεί όπου τις έχουν τοποθετήσει τα ιερά κείμενα, αλλά και η "θεία" νομολογία, η "σαρία" εδώ και 13 αιώνες.
Η πρόκληση αυτή -όπως αναφέρεται- που γίνεται αισθητή και στις μουσουλμανικές κοινότητες δυτικών χωρών, όπως η Γαλλία, έχει ως κύριο στόχο τις γυναίκες ορισμένων μουσουλμανικών κρατών που πίστεψαν ότι είχαν οριστικά κατακτήσει μερικά εύθραυστα και προσφάτως αποκτηθέντα δικαιώματα: Στην εκπαίδευση, στην εργασία, στον οικογενειακό προγραμματισμό. Η διεθνής διάσκεψη του Καϊρου του 1994 για το δημογραφικό πρόβλημα, που σημαδεύτηκε από την ιερή συμμαχία καθολικών και φανατικών μουσουλμάνων, έδειξε ότι είναι απαράδεκτο για τους ισλαμιστές φονταμενταλιστές το να μπορούν οι γυναίκες να αποφασίζουν ελεύθερα σε ό,τι αφορά το σώμα τους. Από τη Σαουδική Αραβία ως το Μπαγκλαντές ή το Σουδάν, το Ιράν ή τη Μαυριτανία, εφημερίδες, βιβλία, θρησκευτικοί ηγέτες εξαπολύουν τα ίδια κηρύγματα, τις ίδιες προσταγές. Αν ακούσεις έναν, είναι σαν να τους έχεις ακούσει όλους.
Σε μια συνέντευξή του, που έδωσε το 1989 ο Αλί Μπενχατζί, από τους ηγέτες του "Ισλαμικού Μετώπου Σωτηρίας" της Αλγερίας, που τώρα βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό, είχε πει: "Ο φυσικός τρόπος έκφρασης της γυναίκας είναι η οικογενειακή εστία. Αν είναι αναγκασμένη να βγαίνει, πρέπει να τηρούνται ορισμένοι κανόνες: Να μη συναναστρέφεται άνδρες και το επάγγελμά της να ασκείται σε χώρο αποκλειστικά γυναικείο. Στα σχολεία και στα πανεπιστήμια η μικτή φοίτηση είναι απαράδεκτη. Σε μια αληθινή ισλαμική κοινωνία, οι γυναίκες δεν έχουν προορισμό να εργάζονται και ο αρχηγός του κράτους πρέπει να τους χορηγεί ένα επίδομα. Ετσι δεν θα εγκαταλείπουν την εστία τους και θα αφιερώνονται στη μεγάλη αποστολή της ανατροφής ανδρών. Η γυναίκα είναι παραγωγός ανθρώπων, δεν παράγει υλικά αγαθά, αλλά αυτό το ουσιαστικής σημασίας αγαθό που είναι ο μουσουλμάνος".
ΤΙΣ ΥΠΟΒΙΒΑΖΕΙ
Η ΙΔΙΑ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ;
Μια γυναίκα που καταφέρεται εναντίον των εντολών αυτών και τις αρνείται, αμφισβητώντας έτσι την ανάμειξη της πολιτικοκοινωνικής με τη θρησκευτική σφαίρα, ανάμειξη που χαρακτηρίζει το σύνολο σχεδόν των μουσουλμανικών κρατών.
Οσον αφορά την προσωπική ζωή των πολιτών, αντιμετωπίζεται με αγριότητα. Η Ταλίσμα Νασρίν στο Μπαγκλαντές και η Χαλίντα Μεσαουντί στην Αλγερία, που απειλούνταν με "φετφά" θανατικής καταδίκης από τους φανατικούς ισλαμιστές των χωρών τους, είναι τα πιο γνωστά παραδείγματα.
"Οι δύο αυτές θαρραλέες γυναίκες -σημειώνει η Αλιά- γιατρός η μία και εκπαιδευτικός η άλλη, ανήκουν στην ίδια γενιά -γύρω στα 30- και έχουν την πεποίθηση, όπως πολλές άλλες γυναίκες που συμμερίζονται τον αγώνα τους, ότι πέρα από την τυπική δημοκρατία, μόνο ένα λαϊκό κράτος, όπου η θρησκεία διαχωρίζεται από την πολιτική εξουσία, μπορεί να εξασφαλίσει στις γυναίκες στοιχειώδη προσωπική ελευθερία. Εκφράζοντας αυτή τη θέση, οι γυναίκες αυτές είναι παραπάνω από επαναστάτριες: Απειλούν ολόκληρο το πατριαρχικό και κοινοτικό οικοδόμημα των μουσουλμανικών κοινωνιών, σπάζοντας όλα τα ταμπού στα οποία στηρίζεται. Και τίθεται το εξής ερώτημα: Είναι αυτή η ίδια η θρησκεία, ή η ακραία εκδοχή της, που υποβιβάζει τις γυναίκες στη θέση κατώτερων όντων, σκλάβων; Είναι αδύνατο να κατανοήσουμε την κατάστασή τους μέσα στο σύγχρονο ισλάμ, χωρίς μια σύντομη αναδρομή στην ισλαμική ιστορία".
Πράγματι, αυτό είναι απαραίτητο: Στην αρχή, λοιπόν, υπάρχει το Κοράνι. Κατόπιν η επεξεργασία από τους θεολόγους του εθιμικού δικαίου: Η "Σούνα" και οι χιλιάδες επιμέρους κανόνες "χαντίθ" που σκοπό έχουν να καθορίσουν σε όλους τους τομείς τη συμπεριφορά του μουσουλμάνου. Επειτα, με την εξάπλωση του ισλάμ έξω από την Αραβία, σε κοινωνίες διαφορετικές και επομένως "επικίνδυνες", χρειάστηκε να συγκροτηθεί ένας σαφέστερος και πιο γενικός θρησκευτικός νόμος, η "Σαρία" (δρόμος), που συγχέεται σιγά - σιγά με την κρατική νομοθεσία και που καθοδηγεί τον πιστό στην τριπλή ιδιότητά του, του θρησκευόμενου, του ανθρώπου και του πολίτη μιας κοινότητας: Οικογενειακό δίκαιο, ποινικό, δημόσιο και διεθνές δίκαιο, σχέσεις με τους ομόθρησκους και τους άπιστους, ρύθμιση της θρησκευτικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής, στις πολλαπλές εκδηλώσεις της. Για τις γυναίκες οι "κανόνες" που αφορούν την προσωπική και κοινωνική ζωή τους γίνονται πολύ πιο καταπιεστικοί από όσο το ίδιο το Κοράνι επιτάσσει.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΤΟ
ΔΕΛΕΑΡ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Σήμερα, μια περιήγηση στο μουσουλμανικό κόσμο, δείχνει ότι 500 εκατομμύρια γυναίκες αναζητούν το δρόμο τους. Την ταυτότητά τους μέσα στις κοινωνίες όπου ζουν.
Σε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Υεμένη, είναι καθηλωμένες σε μια κατάσταση ασφυκτικής ακινησίας. Αλλού, όπως στην Τουρκία, ή στην Τυνησία, οι κοινωνίες έχουν δεχτεί εκσυγχρονιστικές επιδράσεις κυρίως από τη Δύση, ενώ σε χώρες όπως το Ιράν οι επιδράσεις αυτές καταπολεμήθηκαν από τους φονταμενταλιστές που πήραν την εξουσία.
Σε ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, που σκηνοθέτησε η Γιαμίνα Μπενγιγκί για το κανάλι "Φρανς 2", με τίτλο "Γυναίκες του ισλάμ", παρουσιάστηκαν μαρτυρίες δεκάδων γυναικών, λευκών, μαύρων, κίτρινων. Μερικές από αυτές, από την Αίγυπτο, το Μαλί, την Υεμένη, το Ιράν, αναφέρθηκαν σε γάμους κοριτσιών 10, 12, 14 ετών, που τα παντρεύουν με το ζόρι, πουλώντας τα σε πλούσιους Σαουδάραβες ή Κουβεϊτιανούς. Αναφέρθηκαν επίσης, σε ένα άλλο μαρτύριο που ενδημεί στην Αίγυπτο και σε μουσουλμανικές χώρες της μαύρης Αφρικής: Την κλειτοριδεκτομή. Ο ακρωτηριασμός αυτός γινόταν σε καιρούς προγενέστερους του ισλάμ, κυρίως από τους ανιμιστές της Αφρικής, αλλά μερικές μουσουλμανικές χώρες υιοθέτησαν αυτό το βάρβαρο έθιμο που εγγράφεται στην εξής λογική: Με την αφαίρεση της κλειτορίδας η γυνεικεία σεξουαλική ηδονή εξαλείφεται και η γυναίκα περιορίζεται μόνο στο "χρήσιμο" ρόλο της.
Δεν είναι βέβαια λίγες οι γυναίκες που υιοθετούν "οικειοθελώς" τους περιορισμούς και μάλιστα υπερθεματίζουν -αποδεχόμενες αυτό που δεν μπορούν να αρνηθούν. Υπάρχει και το δέλεαρ της εξουσίας. Σε χώρες όπως το Ιράν, η πρόσβαση στην εξουσία για τις γυναίκες προϋποθέτει το τσαντόρ. Εκεί όπου οι "πασνταράν" επιτίθενται και χτυπούν όσες τολμούν να βγαίνουν στο δρόμο με ακάλυπτο κεφάλι και όπου πολλές γυναίκες έχασαν τη ζωή τους επειδή τους αψήφησαν, υπάρχουν και κάποιες που δικαιολογούν με παράξενα επιχειρήματα το μαύρο μανδύα που καλύπτει τη γυναίκα από την κορυφή ως τα νύχια. Οπως η βουλευτίνα Φατίμα Μαγκαντάν, που σταδιοδρομεί πολιτικά με δηλώσεις όπως "η ομορφιά και η γοητεία διαταράσσουν την κοινωνία, είναι θέλγητρα που ισοδυναμούν με σατανιστική μαγεία". Σε σύγκριση με τέτοιες καταστάσεις, η ζωή των γυναικών σε χώρες όπως η Τυνησία, η Τουρκία ή το Μαρόκο μοιάζει με παράδεισο.
Οσες δυσκολίες και αν αντιμετωπίζουν δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα αποτελούν την αιχμή στον αγώνα ενάντια στην οπισθοδρόμηση, αλλά και το κόκκινο πανί για τους ισλαμιστές. Επειδή είναι πιο μορφωμένες, επειδή έχουν καταφέρει να κατακτήσουν πολλούς κοινωνικούς χώρους, επειδή διαφεντεύουν την εκπαίδευση των παιδιών γίνονται ο κατ' εξοχήν στόχος των φανατικών του ισλάμ. Μπορεί στη Δύση να έχουμε περάσει στο "μεταφεμινισμό", αλλά για τις γυναίκες του μουσουλμανικού κόσμου η φεμινιστική αγωνιστικότητα και αλληλεγγύη είναι ο μόνος τρόπος για να διανύσουν το γεμάτο χαρακώματα και παγίδες δρόμο προς την ισοτιμία.
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΚΑΙ Η ΙΣΟΤΗΤΑ
Η Χαλίντα Μεσαουντί, ηγετικό στέλεχος του "Κινήματος για τη δημοκρατία" στην Αλγερία, βρίσκεται στη λίστα των καταδικασμένων σε θάνατο από το "Ισλαμικό Μέτωπο Σωτηρίας".
Η 38χρονη καθηγήτρια μαθηματικών σε συνέντευξή της έχει καταφερθεί εναντίον της ηγεσίας του "Απελευθερωτικού Μετώπου" που κυβερνά την Αλγερία από την κατάκτηση της ανεξαρτησίας, για την ανυποχώρητη στάση της απέναντι στους ισλαμιστές, που οδήγησε στην ενίσχυσή τους.
Και θεωρεί πλήρως δικαιολογημένη τη διακοπή της εκλογικής διαδικασίας, το 1992, που θα έφερνε στην εξουσία το "Μέτωπο Σωτηρίας". "Πώς μπορούμε να μιλάμε για δημοκρατία όταν δεν έχουν κατακτηθεί ίσα δικαιώματα όπως της στέγασης, της εκπαίδευσης, της υγείας; Οταν ο μισός πληθυσμός, οι γυναίκες, είναι υποδουλωμένες από έναν οικογενειακό κώδικα εμπνευσμένου αποκλειστικά και ολοκληρωτικά από το Κοράνι σύμφωνα με το οποίο οι άντρες είχαν το δικαίωμα να ψηφίσουν τρεις φορές εκπροσωπώντας τη σύζυγο, τη μητέρα, την κόρη ή τις αδελφές τους;".
Δεν είναι ίδια η κατάσταση στην Τυνησία. Ας δούμε τί σημειώνει μεταξύ άλλων η κινηματογραφίστρια Μουφίντα Τλατλί, της οποίας η ταινία "Η σιωπή του Παλατιού" προβλήθηκε στην Ευρώπη: "Εδώ και 40 χρόνια ζούμε στην Τυνησία σε καθεστώς ισότητας ατομικών δικαιωμάτων, πράγμα που μας καθιστά τις πιο χειραφετημένες γυναίκες του μουσουλμανικού κόσμου. Οταν ο Μπουργκίμπα έθεσε ξαφνικά σε ισχύ τον κώδικα αυτόν -που απαγορεύει την πολυγαμία, εξασφαλίζει την ισότητα κληρονομικών δικαιωμάτων, τη νομιμότητα και την ασφαλιστική κάλυψη της αντισύλληψης και των αμβλώσεων, την πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην εργασία -οι μητέρες μας δεν έχουν διεκδικήσει τις ελευθερίες αυτές ούτε καν ήταν έτοιμες να προσαρμοστούν. Ο Μπουργκίμπα φέρθηκε πολύ έξυπνα. Επωφελήθηκε από το κύρος του, του ελευθερωτή για να επιβάλει το χωρισμό κράτους και θρησκείας και να θέσει σε κίνηση μια πραγματική κοινωνική επανάσταση. Δυστυχώς, δεν βλέπω σήμερα στις άλλες μουσουλμανικές χώρες να δημιουργούνται παρόμοιες συνθήκες και ανησυχώ για το μέλλον των μουσουλμάνων γυναικών".
Ωστόσο, το παράδειγμα της Τυνησίας δείχνει επίσης πολύ καθαρά πού βρίσκονται οι δυσκολίες και οι αντιστάσεις. Η Τλατλί λέει ότι οι γυναίκες της γενιάς της -είναι 48 ετών- ήρθαν συνειδητά σε ρήξη με το παρελθόν της σιωπής, της βίας μέσα στην οικογένεια, της υποταγής στον άνδρα - αφέντη και ιδιοκτήτη των γυναικών του. "Πιστέψαμε ότι δεν ήταν ανάγκη να θέσουμε επί τάπητος θέματα, όπως η ελεύθερη επιλογή συζύγου, η παρθενία, η ελεύθερη συμβίωση. Ανακαλύψαμε, όμως, γρήγορα ότι ακόμη και οι πιο προοδευτικοί άνδρες όταν έρχονται αντιμέτωποι με τη γυναικεία ελευθερία ξαναβρίσκουν αμέσως τις φεουδαρχικές ρίζες τους. Η δεύτερη έκπληξη ήρξε με τη γενιά των παιδιών μας, που τα μεγαλώσαμε με όλες τις ελευθερίες, με μικτή εκπαίδευση, συζητώντας μαζί τους τα πάντα.
"Οι νεαρές κόρες μας δίνουν την εντύπωση ότι επωφελούνται από όλες τις δυνατότητες που τους προσφέρονται, από το μακιγιάζ και τη μίνι φούστα ως το πανεπιστήμιο και την πρόσβαση σε όλα τα επαγγέλματα. Στον τομέα, όμως, των σεξουαλικών σχέσεων τα παλιά ταμπού κυριαρχούν ακόμη. Μια κοπέλα που αποκτά σεξουαλικές σχέσεις πριν από το γάμο, θεωρείται "του δρόμου" και αντιμετωπίζει επιθετική συμπεριφορά από τα αγόρια. Επίσης, οι γυναίκες που χωρίζουν ή που μένουν ανύπαντρες περιθωριοποιούνται και η ζωή τους είναι πολύ δύσκολη. Αυτή η "διπλή ηθική" δημιουργεί ανυπόφορες εντάσεις σε πολλούς νέους και τους κάνει πιο ευάλωτους στα κηρύγματα των φανατικών ισλαμιστών. Ετσι, χωρίς να μιλάμε για πραγματική υποτροπή ή απειλή, βρισκόμαστε χωρίς αμφιβολία σε ένα σταυροδρόμι". Και φυσικά πρόκειται για ένα σταυροδρόμι που αφορά ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο, όσον αφορά τη θέση της γυναίκας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου