Το Θέατρο «Ελεύθερη Έκφραση» στις 21 Φεβρουαρίου διοργάνωσε μία «Ταμένη Τρίτη» αφιερωμένη στην Ράνια Βισβάρδη ραδιοφωνική παραγωγό του Γ΄ Προγράμματος. Συνεργάτες της από το ραδιοφωνικό στούντιο ξετύλιξαν μνήμες και έπλεξαν την ιστορική μουσική της διαδρομή. Ο Νότης Ναυρουδής που είχε και την κεντρική παρουσίαση της βραδιάς ανέφερε:
ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΑΝΙΑ ΒΙΣΒΑΡΔΗ
(του Νότη Μαυρουδή)
Μου συμβαίνει πρώτη φορά να αναλαμβάνω την παρουσίαση μιας παραγωγού ραδιοφωνικών εκπομπών και ακριβώς γι αυτή την πρώτη φορά, δεν σας κρύβω πως έχω τρακ! Ίσως γιατί την γνωρίζω από κοντά και από παλιά, από το ίδιο μετερίζι των ραδιοφωνικών συχνοτήτων, όταν κλεισμένη επί αμέτρητες ώρες στο δωματιάκι τού εργαστηρίου της, εκεί στον πρώτο όροφο του Γ προγράμματος, δούλευε αθόρυβα, επίμονα και ουσιαστικά, για να ηχογραφήσει και να παραδώσει τις μαγνητοταινίες της προς μετάδοση. Ήμουν επί χρόνια ακροατής της και παρακολουθούσα αυτό το ιδιότυπο …μυρμήγκι που δεν σήκωνε κεφάλι, τόσο που δεν γνώριζα (πριν γνωριστούμε) αν θεωρούσε «χαμένο χρόνο» το να ανταλλάξεις κουβέντες μαζί της…
Έκανα λάθος όμως, γιατί όταν το αποφάσισα να της μιλήσω, με φιλοξένησε στο κελί της παραμερίζοντας δίσκους βινυλίου, cd, ακουστικά, χαρτιά, βιβλία, στυλό, μια μάζα από αντικείμενα, εργαλεία δουλειάς γύρω από ένα πικ απ και ένα σιντιπλέγιερ, με τα ηχεία πάντα σε ακατάλληλη θέση. Μου άρεσε αυτό «τοπίο», όπως μου αρέσουν όλες οι μυρωδιές που δηλώνουν εργασία. Μου θυμίζουν το εργαστήριο του τσαγκάρη πατέρα μου, με τα παπούτσια σκόρπια και τη μυρωδιά του δέρματος να είναι έντονη…
Το εργαστήριο της Ράνιας δεν ήταν βέβαια το μοναδικό μέσα στο ραδιομέγαρο. Τέτοια κελιά υπήρχαν (και υπάρχουν), αφού από εκεί ξεκινούν οι καθημερινές εκπομπές των παραγωγών, αλλά εκεί, σε ‘κείνο το δωματιάκι, έβρισκα μια ιδιαιτερότητα, παρ’ όλο που ήταν στο πιο απόκοσμο σημείο, εγκλωβισμένο στην αυστηρότητα τής πιο ακαδημαϊκής πλευράς τού ραδιοφώνου και των studios των ορόφων τού κτηρίου, με τις ορχήστρες και τη χορωδία του Τρίτου. Εκεί όπου οι επισκέπτες είναι σπάνιοι και η όλη λειτουργία διέπεται από ιδιαίτερους κανόνες, τόσο ώστε ο καθένας να νιώθει το απόμακρο και το αυστηρό!
Να υποθέσω πως έτσι θα έπρεπε να είναι τα εργαστήρια των μουσικών παραγωγών; όλων εκείνων που έχουν αφοσιωθεί στη δημιουργία κατάλληλης ατμόσφαιρας μουσικών ηχοχρωμάτων; σκέφτηκα πως μάλλον εκεί εστιάζεται το ενδιαφέρον, γιατί μια μουσική εκπομπή, όταν θέλει να είναι συνδεδεμένη με εποχές και με χαρακτηριστικά συνθετών, με όργανα εποχής και με ιδιαίτερες περιόδους παλαιότερων μουσικών σχολών, έχει ανάγκη μια διαφορετική επεξεργασία, αφού απαιτεί ιδιαίτερη σκέψη, αφοσίωση, συνδυασμό απόψεων και –κυρίως- απομόνωση, για να συγκεντρώσεις ιδέες, φαντασία και γνώσεις. Υπενθυμίζω πως όλος αυτός ο κόσμος αυτής της ραδιοφωνικής πλευράς, αποτείνεται σε απαιτητικούς-ακροατές. Γι αυτό και οι βαριές πόρτες των κελιών αυτών κλείνουν επί ώρες ερμητικά, …φυλακίζοντας τους παραγωγούς των εκπομπών!
Η Ρ.Β. έζησε χιλιάδες ώρες της ζωής της μέσα σ’ αυτούς τους μικρούς ανήλιαγους χώρους. Αυτή την ιδιότυπη απομόνωση δεν την αντέχει ο καθένας. Μόνο όσοι αναζητούν την απομόνωση για εργασίες που έχουν ανάγκη τον στοχασμό και τέτοιοι είναι οι ποιητές, οι συγγραφείς, οι φιλόσοφοι, οι ζωγράφοι, οι μουσουργοί και οι μουσικοί παραγωγοί, όταν οι τελευταίοι αναζητούν μια δημιουργική σχέση με το ραδιόφωνο και η Ρ.Β. σε όλα τα χρόνια τής ραδιοφωνικής της δράσης δούλευε ως δημιουργός! Μήπως ακούγεται ως μεγαλοστομία να αναζητάω δημιουργική σχέση στη δουλειά ενός ραδιοφωνικού παραγωγού; σε εποχές που πλέον ο ίδιος ο πλουραλισμός των Μέσων, με την άγρια αγορά τού ανταγωνισμού και των μετρήσεων, ουσιαστικά παγιδεύει τα ραδιόφωνα παίζοντας τον ρόλο της Μήδειας…
Ας μη γελιόμαστε. Οι μετρήσεις ακροαματικότητας των ραδιοφώνων σε έναν κόσμο που κακόμαθε πια σε ένα lifestyle περιβάλλον ακρόασης, με παραγωγούς που στην συντριπτική πλειοψηφία τους, αντί να επιμελούνται, απλώς διεκπεραιώνουν, ραδιοφωνικοί παραγωγοί σαν την Ρ.Β. με σχέση «χειροτεχνίας» απέναντι στο μουσικό υλικό, δεν βρίσκεις πλέον εύκολα, ίσως επειδή η ίδια η αγορά των Μέσων και η πολυποίκιλη έκπτωση αξιών και στόχων…εκπαίδευσε ακροατές με λιγότερες απαιτήσεις...
Ίσως για τη Ρ.Β. έπαιξε ρόλο η καταγωγή, ο περιβάλλων χώρος όπου ζυμώθηκε, καθ’ ότι γόνος του ζακυνθινού αρχιμουσικού Διονυσίου Βισβάρδη (28/10/1910-23/3/1999) μουσουργού με έντονη δράση που διάθετε πλούσιο συνθετικό έργο, και η ενασχόλησή του με διευθύνσεις μπάντας και χορωδιών υπήρξε συχνότατη, καταναλώνοντας μια ολόκληρη ζωή! Συνάγω πως το οικογενειακό περιβάλλον συνέβαλλε, ώστε να παίξει σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση τής κόρης τού Μαέστρου. Τα πρώτα μαθήματα μουσικής λοιπόν τα πήρε από τον πατέρα της και κατόπιν σπούδασε στο Εθνικό και το Ελληνικό Ωδείο Αθηνών ανώτερα θεωρητικά και πιάνο. Είναι μια στέρεη βάση αυτά. Ένας ιδεολογικός-αισθητικός εξοπλισμός, που θα την οδηγήσει σε μονοπάτια παράπλευρα και παράλληλα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως μια μουσική υποδομή μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά μια ραδιοφωνική παραγωγό, αφού το αντικείμενο είναι εξ’ ορισμού μουσικό, ώστε να αποκτήσει την ικανότητα των μουσικών συνδυασμών, ιδιαίτερα όταν θα πρέπει να μπουν σε μια σειρά κομμάτια συμφωνικού ύφους ή μουσικής δωματίου ή και παλαιότερα, από το μπαρόκ, την Αναγέννηση, με επιλογές αξιόλογων σολίστ, μαέστρων κλπ. Να λαμβάνει υπ’ όψη τις τονικότητες, τα όργανα, τις τεχνοτροπίες, τις ενορχηστρώσεις, το ύφος, το ήθος, τη γεωγραφική προέλευση, τις ρυθμολογίες, τις δυναμικές, τις εναλλαγές του μουσικού τοπίου, το ιδιαίτερο κλίμα της ώρας μετάδοσης… Χίλιοι δυο παράγοντες που συνθέτουν μια καλοστημένη εκπομπή, ιδιαίτερα όταν είναι η συχνότητα του απαιτητικού Τρίτου προγράμματος, που διαθέτει όπως είπαμε, εξειδικευμένο ακροατήριο.
Βρέθηκα αμέτρητες φορές ως ακροατής των εκπομπών της «Λύρας Μεσημεριού» και «Το Κοντσέρτο της Εβδομάδος» και ξέπλενα τα αφτιά μου από τον ανελέητο μουσικό βομβαρδισμό τών ραδιοφωνικών συχνοτήτων που φροντίζουν να βιάζουν καθημερινά τον ιδιωτικό μου χώρο. Όταν αναζητώ «λύτρωση», εκεί βρίσκω «καταφύγιο». Σε ραδιοφωνικούς παραγωγούς που μου ανοίγουν τις πόρτες για έναν μουσικό κόσμο με ποιοτικά χαρακτηριστικά που νιώθω πως είναι και δικά μου…
Με τη Ρ.Β. έχουμε πάντα μια στενή σχέση «εξ’ αποστάσεως»! Όσο και αντιφατικό να ακούγεται κάτι τέτοιο, νομίζω πως την γνωρίζω πολύ καλά, τόσο, ώστε όταν ανοίγω το ραδιόφωνό μου, θα αναγνωρίσω από τις επιλογές, το ύφος και τις εναλλαγές τών κομματιών, την υπογραφή της. Δεν είναι άνευ σημασίας αυτό, πιστέψτε με. Επειδή η ίδια είναι χειρώνακτας των εκπομπών της, συγκαταλέγεται στη στόφα εκείνη των ραδιοανθρώπων που στήριξαν τη σκέψη και τη λογική της στην παράδοση των παλαιότερων ραδιοφωνικών παραγωγών που προετοίμαζαν το υλικό τους, όπως το κέντημα που έχει ανάγκη τη λεπτομέρεια, την ενδελέχεια και τον σεβασμό σε ένα παγκόσμιο μουσικό υλικό από τη διεθνή δισκογραφία και τις ανταλλαγές ηχογραφήσεων από τις συνεργασίες της ΕΡΤ με άλλους διεθνείς μουσικούς οργανισμούς. Πάντα παρούσα με τη μειλίχια νεανική φωνή και τον λιτό λόγο, να παρουσιάζει μουσικά έργα και να κατατοπίζει τον ακροατή.
Ένιωσα πολύ καλά στην πρόσκλησή της να μιλήσω σε μια τέτοια σύναξη, τιμώντας μια τέτοια persona τού ραδιοφώνου. Η Β. είναι από εκείνους που τους ονομάζουμε …αφανείς ήρωες! Όλους όσοι με τις δικές τους δυνάμεις, μακριά από τη δημοσιότητα, ταπεινά και δίχως κρυφά οφέλη, επιμένουν σε έναν μουσικό πολιτισμό που θεωρητικά απευθύνεται σε ένα καλλιεργημένο κοινό, ενώ στην πραγματικότητα η συχνότητα του Τρίτου προγράμματος δεν είναι ασφαλώς η πρώτη επιλογή.
Οι παραγωγοί μουσικών εκπομπών σαν τη ΡΒ, θα παραμένουν στα πίσω δωμάτια της κοινωνίας, ως μια συνείδηση που επί δεκαετίες στέλνουν αμέτρητες ώρες μηνυμάτων προς αυτή την κατεύθυνση. Γνωρίζω πως η μάζα αναζητάει άλλα μουσικά σήματα και όχι την ανάπτυξη τής λόγιας ευρωπαϊκής και παγκόσμιας μουσικής κουλτούρας… Όμως, όλοι αυτοί οι αφιερωμένοι παραγωγοί επί δεκαετίες αφανείς, είναι κοινό μυστικό πως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στο οικοδόμημα των ραδιοφωνικών ακροάσεων.
Λίγο είναι αυτό;
Νότης Μαυρουδής
(21/2/2012)
(Διαβάστηκε στο Θέατρο «Ελεύθερη Έκφραση» στις 21/2/2012 στην τιμητική εκδήλωση για την παραγωγό εκπομπών Ράνια Βισβάρδη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου